Gương Sáng Hay Gương Tối

GƯƠNG SÁNG
HAY GƯƠNG TỐI

Môn đệ của Chúa, ngoài tinh thần phục vụ vô vị lợi, đơn sơ và khiêm tốn, còn phải là những nhà mô phạm về luân lý và đạo đức nữa. Thiếu tư chất đạo đức và mô phạm này, họ coi như đã chọn nhầm nghề, và hậu quả thật là hết sức bi đát: “Nếu kẻ nào làm cớ vấp phạm cho một trong những kẻ bé mọn có lòng tin Thầy, thà buộc thớt cối xay vào cổ người ấy mà xô xuống biển thì hơn” (Mc 9: 42).

Trái tim và vòng tay người môn đệ phải mở rộng, và vươn ra để ôm lấy mọi người. Nó không thể nhỏ mọn và hẹp hòi như cái nhìn của Gioan. Thánh Sử Máccô kể lại là Gioan đã tỏ ra nhỏ nhen và ghen tức khi thấy một người khác nhân danh Chúa Giêsu mà trừ quỷ. Vì thế, khi Gioan đem vấn đề ra hỏi Chúa Giêsu, thì Ngài đã nhân cơ hội ấy nói cho các ông biết thế nào là một tâm hồn rộng mở, thế nào là trái tim của một người phục vụ đích thực. Theo đó, không cần phải là phe nhóm, cũng không cần phải vỗ ngực xưng tên mới là những môn đệ Ngài. Cái làm nên môn-đệ-tính là tâm hồn, là trái tim, và thái độ hòa đồng trước những khác biệt và dị đồng. Ngài nói với các ông: “Đừng ngăn cấm y, vì chẳng ai có thể nhân danh Thầy mà làm phép lạ, rồi liền đó lại nói xấu Thầy. Ai chẳng chống đối các con, là ủng hộ các con” (Mc 9: 39-40).

Tiếp đó, Ngài muốn cho các ông hiểu thêm rằng, tinh thần người môn đệ cần phải phản ảnh tinh thần của chính Ngài. Do đó, người môn đệ phải có bổn phận làm sáng tỏ khuôn mặt Đức Kitô bằng chính đời sống gương sáng của mình. Đây không phải là vấn đề tranh dành ngôi thứ và quyền lợi. Đây cũng không phải là hành động phe nhóm. Muốn làm lớn, muốn trở thành kẻ cả, và muốn độc quyền với Tin Mừng cứu độ thì vẫn có thể được, nhưng hãy coi chừng, không sống xứng đáng với vai trò ấy, người môn đệ có thể tự chuốc họa vào thân và còn làm thiệt hại cho nhiều người khác nữa: “Nếu kẻ nào làm cớ vấp phạm cho một trong những kẻ bé mọn có lòng tin Thầy, thà buộc thớt cối xay vào cổ người ấy mà xô xuống biển thì hơn” (Mc 9: 42).

Trong tâm lý giáo dục, và qua những tấm gương của ngành giáo dục, chưa thấy có lời khuyên nào như thế, cũng như chưa có hình phạt nào như thế cả. Có thể nói là chưa có một triết lý giáo dục, hoặc phương pháp giáo dục nào mà lại bao gồm những lời hướng dẫn mạnh bạo và dứt khoát như của Chúa Giêsu. Và cũng chưa ai dám áp dụng nguyên tắc giáo dục này, là buộc cối đá vào cổ một người rồi quẳng xuống biển với mục đích là để tránh cho người ấy khỏi phải nhìn thấy một gương xấu. Sở dĩ mà không ai dám làm vì ngay trong hoàn cảnh của môi trường thời đó, nếu phải làm như vậy, thì không biết có bao nhiêu người đã phải bỏ xuống biển. Và nếu những lời ấy được áp dụng theo nghĩa đen vào thời đại chúng ta đang sống đây, thì nhân loại trên trái đất này chỉ còn cách di nhà xuống biển mà ở. Thống kê cho biết, nguyên trong lãnh vực truyền thông, mỗi năm một người phải nhìn đến hơn 40.000 cảnh chướng tai, gai mắt trên màn ảnh chiếc TV của mình. Như vậy thì biển cả sẽ là đất bằng, và mọi người sẽ xuống đó làm nhà ở, vì đâu đâu trên trái đất cũng nhìn thấy gương xấu.

Chúa dùng hình ảnh những nạn nhân của gương xấu là những người nhỏ bé, hèn mọn, những kẻ thấp cổ, bé miệng, những kẻ bị xã hội coi rẻ. Điều này cho ta hiểu rằng những người làm gương xấu, những kẻ gây ra gương mù là chính thành phần có vai vế, có quyền lực, và ảnh hưởng lớn trong xã hội. Họ là những Pharisiêu, những ký lục, những luật sỹ, và những thượng tế thời đó, cũng như những Pharisiêu, những ký lục, những luật sỹ và thượng tế thời đại.

Dưới con mắt của tâm lý giáo dục, thì nhiều lỗi lầm và hậu quả của giáo dục không phải đến từ những người thụ huấn, mà là do những người mang trách nhiệm giáo dục. Bởi thế, đứng trước một gương xấu, nếu phải buộc cối đá vào cổ mà quẳng xuống biển, thì cách tốt nhất là nên quăng cả người nhận gương xấu và kẻ làm gương xấu như vậy mới công bằng. Và nếu nói tới khía cạnh có tính cách đề phòng, ngăn ngừa thì tốt nhất vẫn là đừng có gương xấu; do đó, người làm gương xấu phải bị quăng xuống biển trước. Điều này đã và đang xẩy ra ngay trong cuộc sống của Giáo Hội và trong lòng Giáo Hội. Giáo Hội Hoa Kỳ, đang trải qua những khủng hoảng trầm trọng mà kết quả cũng là những người trong vai trò mô phạm luân lý và đạo đức không chu toàn trách nhiệm mình, ngược lại, đã trở thành những kẻ làm gương xấu.

Thánh Sử Máccô còn đi xa hơn về vấn đề gương xấu khi nhắc lại lời Chúa Giêsu nói về những điều kiện để vào Thiên Đàng. Ngài nói với tất cả những ai muốn lên đó rằng, họ thà cụt tay, cụt chân, chột mắt mà vào Thiên Đàng, còn hơn có hai chân, hai tay, hai mắt lành lặn: “Nếu tay con nên dịp tội cho con, hãy chặt tay đó đi: thà rằng mất một tay mà vào được cõi sống, còn hơn là có đủ hai tay mà phải vào hỏa ngục” (Mc 9: 43). Ngài tiếp tục nói về chân, và về mắt một cách tương tự. Câu hỏi được nêu lên ở đây là tại sao đang nói về thái độ cần đối xử với một người làm phép lạ ngoài nhóm Tông Đồ, Chúa Giêsu lại đề cập đến những kẻ hèn mọn trước thái độ gương mù, rồi lại dẫn đến hình ảnh vào Thiên Đàng với một mắt, một chân, hoặc một tay?

Thưa đó là những nét chính để vẽ nên hình ảnh của một nhân dáng trọn vẹn của Đức Kitô, một nhân dáng mà tất cả những ai muốn làm môn đệ đều phải mô phỏng mỗi khi giới thiệu hoặc nói về Chúa. Thật vậy, những gì gọi là đẹp thì phải đơn sơ, trinh nguyên và tinh tấn. Vẻ đẹp của một bức tranh, vẻ đẹp của một bài thơ, vẻ đẹp của một thân hình. Nhiều người ngày nay đã bỏ ra bao nhiêu tiền bạc cho được chiếc cằm chẻ, cặp môi trái tim, bộ ngực đầy đặn, hoặc đôi má lúm đồng tiền. Như vậy khi Chúa đề cập đến việc vào Thiên Đàng của những người một mắt, một chân, một tay, là Ngài có ý nhấn mạnh đến cái giá phải trả cho vẻ đẹp tinh thần ấy. Ngài không có ý nói đến hình thức.

Nhân cách của một người môn đệ. Vai trò mô phạm của người Kitô hữu mà Máccô đã ghi lại mới đọc xem ra có phần tiêu cực và gây một ấn tượng bi quan. Nhưng nếu suy ngắm cẩn thận tất cả những gì được nêu lên, và sự trùng hợp của nó với nhau, ta sẽ thấy hình ảnh trọn vẹn ấy chính là khuôn mặt Đức Kitô. Những người mang danh tông đồ, môn đệ, hoặc Kitô hữu là những người trước hết phải tìm hiểu, phải mô phỏng cách đầy đủ trước khi họ trình bày và nói với những người khác về Ngài.

Tinh thần người môn đệ, nếp sống người môn đệ, do đó, cần phải có một trái tim rộng mở, một tâm lý sống trưởng thành, và một sự bén nhậy trước lời dậy dỗ của Thiên Chúa. Hình ảnh này cho ta một cái nhìn về Chúa Giêsu, Con Thiên Chúa hằng sống, thánh thiện, và tuyệt vời. Ngài chính là mô phạm của cuộc đời và lối sống của chúng ta. Ngoài Ngài ra, ta sẽ không tìm được bậc thầy, nhà mô phạm nào thanh khiết, tốt lành, và thánh thiện như thế cả. Và điều này cũng nhắc nhở chúng ta rằng, tuy bất xứng, nhưng một khi được mời tham dự ơn gọi làm người Kitô hữu, làm môn đệ, tức là được trao cho vai trò làm chứng về Chúa Giêsu, giảng về Chúa Giêsu, hướng dẫn người khác tìm đến với Chúa Giêsu, thì chúng ta cũng phải cố gắng hết lòng để sống sao không trở thành một vấp ngã cho chính mình và những người khác: “Nếu kẻ nào làm cớ vấp phạm cho một trong những kẻ bé mọn có lòng tin Thầy, thà buộc thớt cối xay vào cổ người ấy mà xô xuống biển thì hơn” (Mc 9: 42).

T.s. Trần Quang Huy Khanh