HAI DỤ NGÔN VỀ NƯỚC THIÊN CHÚA

(Chú giải và suy niệm của Lm. FX. Vũ Phan Long)

Qua các dụ ngôn trong bài Tin Mừng này, chúng ta hiểu rằng ngay bây giờ trong hiện tại, ta đã có thể cảm nghiệm sức mạnh cứu độ của Triều Đại Thiên Chúa.

1.- Ngữ cảnh

TM Máccô liên tục nhắc lại rằng Đức Giêsu giảng dạy, nhưng không bao giờ ghi lại nội dung cả (x. 1,21; 2,13; 6,2.6.34; 10,1). Ngoại trừ bài Diễn từ cánh chung (ch. 13), các giáo huấn được triển khai nhất của Đức Giêsu nằm trong Mc 4, có thể được gọi là "Chương các dụ ngôn (ba dụ ngôn)" (4,1-34). Chương này gồm có hai phân đoạn lớn và ba phân đoạn nhỏ:

* Mở (cc. 1-2);

1) Dụ ngôn Người gieo giống (cc. 3-9);

a- Mục đích của các dụ ngôn (cc. [10]11-12);

* Giải thích dụ ngôn Người gieo giống (cc. 13-20);

b- Hình ảnh Cái đèn và cái đấu: trách nhiệm (cc. 21-25);

2) Dụ ngôn Hạt giống tự mọc lên (cc. 26-29) và Hạt cải (cc. 30-32);

c- Kết luận về các dụ ngôn (cc. 33-34).

Đây là cách hành văn quen thuộc của Mc: ghép các phần của các bài tường thuật vào nhau để soi sáng các bài lẫn nhau.

2.- Bố cục

Bản văn này có thể chia thành ba phần:

1) Dụ ngôn Hạt giống tự mọc lên (4,26-29);

2) Dụ ngôn Hạt cải (4,30-32);

3) Kết luận về các dụ ngôn (4,33-34).

3.- Vài điểm chú giải

- Chuyện Nước Thiên Chúa cũng tựa như chuyện một người (26): dịch sát "Nước Thiên Chúa tựa như một người". Trong lối diễn tả của các kinh sư, dụ ngôn không ví Nước Thiên Chúa với một người; dụ ngôn chỉ muốn minh hoạ một sự thật liên quan đến Nước Thiên Chúa nhờ một câu truyện trong đó người ấy có một vai trò. Trong những ví dụ thuộc loại này, thường thường chính phần cuối mới cung cấp một hình ảnh trực tiếp hoặc gián tiếp gợi đến Nước Thiên Chúa. Trong bài dụ ngôn Mc, sự việc Nước Thiên Chúa đến thì tựa như những gì xảy ra vào lúc thu hoạch (c. 29).

- một người: Không nhất thiết phải đồng hoá người gieo giống với Đức Giêsu, bởi vì từ ngữ này được dùng rất tổng quát (không như bản văn Mt).

- Đêm hay ngày: Đêm đi trước ngày bởi vì ngày được coi như bắt đầu với lúc mặt trời lặn.

- Bằng cách nào thì người ấy không biết: Tiến trình theo đó hạt giống mọc lên có một quy luật bên trong nó; người gieo giống không phân tích tiến trình này, mà ông có băn khoăn về tiến trình này cũng không lợi ích gì.

- Đất tự động (HL. automatê) (28): Từ này mô tả một sự tăng trưởng tiệm tiến của hạt giống trước mùa gặt. Trong ngữ cảnh là sự so sánh với Nước Thiên Chúa, tác giả nhấn mạnh trên hoạt động ẩn giấu và tiệm tiến của Nước Thiên Chúa hầu đưa hạt giống đến chỗ tăng trưởng hoàn toàn.

- Lúa vừa chín (29): Trong giai đoạn tăng trưởng, người nông phu không phải làm gì trên cánh đồng cả; mọi sự tiến hành không cần ông. Nhưng hoàn cảnh thay đổi đột ngột với c. 29 (x. liên từ dé [= "nhưng"; "khi"] và trạng từ Hy Lạp euthys [= "tức khắc"]). Sau một thời gian không làm gì cả (những câu trước), người nông phu can thiệp không chút chậm trễ vào lúc thu hoạch. Bây giờ bản văn hoàn toàn chú ý đến người nông phu, đến sự thay đổi thình lình trong lối xử sự của ông.

- đem liềm hái ra gặt: Đây là câu trích mặc nhiên Giôen 4,13: "Các ngươi hãy tra liềm vào, vì đã tới mùa lúa chín". Vị ngôn sứ loan báo cuộc phán xét mà Thiên Chúa sắp thực hiện trong cánh đồng Giôsaphát để chống các dân tộc ngoại giáo (Ge 4,12-16). Sách Khải huyền cũng ám chỉ đến biến cố này (Kh 14,14-16).

- hạt cải (31): Tục ngữ xứ Paléttina coi đây là hạt giống nhỏ nhất. Để nói một vết máu thật nhỏ, các kinh sư nói: "Không lớn hơn một hạt cải". Điểm nhắm là một hạt giống nhỏ nhất và một cây thật to. Cách sử dụng thì (tense) hỗ trợ cho sự tương phản này: tác giả nói đến việc gieo hạt ở thì quá khứ aorist ("một khi người đã được gieo", cc. 31 và 32) và nói đến sự tăng trưởng ở thì hiện tại.

4.- Ý nghĩa của bản văn

* Dụ ngôn Hạt giống tự mọc lên (26-29)

Sẽ đến ngày Thiên Chúa can thiệp dứt khoát vào lịch sử nhân loại. Trước đó, có một thời gian Thiên Chúa để cho mọi sự cứ đi theo dòng của chúng, khiến ta có thể nghĩ rằng Ngài không quan tâm gì đến thế giới (x. sự ngạc nhiên của Gioan Tẩy Giả: Mt 11,2-6). Đức Giêsu loan báo rằng Nước Thiên Chúa đã gần kề. Thế mà mọi người đều biết rằng sự thiết lập Nước Thiên Chúa được khởi đầu bằng việc phán xét để tiễu trừ khỏi dân Israel tất cả những kẻ tội lỗi, không xứng đáng được tham dự vào ân huệ của Nước Thiên Chúa. Vậy, nếu Thiên Chúa đã thực sự quyết định thiết lập Vương quyền của Ngài trên mặt đất, tại sao ta chưa thấy một dấu gì cho biết là cuộc phán xét khủng khiếp ấy đã đến?

Để trả lời, Đức Giêsu dùng một dụ ngôn để ví: Hạt giống là Lời. Hạt giống mang trong mình một sức mạnh vô phương kháng cự. Một khi đã được gieo, hạt giống-Lời đi sâu vào trong các tâm trí và con tim và biến đổi những ai nghe Lời. Hoa trái không lệ thuộc người gieo giống, người rao giảng, nhưng lệ thuộc vào sức mạnh mà hạt giống có trong mình. Không ai có thể kéo một cây con để làm cho nó mọc nhanh hơn được! Dụ ngôn dạy chúng ta đặt tin tưởng nơi lời Tin Mừng. Làm cho hạt giống-Lời lớn lên: đây không phải là công việc của chúng ta. Chúng ta chỉ có một việc phải làm đó là gieo Lời trên mảnh đất được giao cho chúng ta. Rồi sẽ đến lúc thu hoạch. Đức Giêsu cho các thính giả hiểu rằng thời gian Người hoạt động ở trần gian chính là giai đoạn cuối cùng của Lịch sử cứu độ, đi sát ngay trước cuộc can thiệp chung cuôc của Thiên Chúa. Ai có bổn phận cộng tác với Người để gieo hạt giống-Lời, hãy kiên nhẫn chờ đợi. Nhưng tất cả mọi người đều đón nhận Lời, hãy làm sao để hạt giống có thể thật sự mọc lên và sinh hoa trái.

* Dụ ngôn Hạt cải (30-32)

Một cây cho chim trời trú ngụ rất thường được dùng để nói về một vị vua biết dùng quyền lực mà che chở thuộc hạ (x. Đn 4,9.18; Ed 31,5...). Nhưng một đoạn như Ed 17,22-23 thì lại nhấn mạnh trên sự phồn vinh xảy ra với Nước Thiên Chúa vào thời tận thế. Đây cũng là ý nhắm của dụ ngôn Tin Mừng: hình ảnh một cây che chở chim trời báo trước tình trạng sự việc vào lúc Thiên Chúa thiết lập Vương quyền của Ngài trên mặt đất.

Vào lúc tiến trình đưa tới việc thiết lập Nước Thiên Chúa bắt đầu diễn tiến (sứ vụ của Đức Giêsu), người ta nghĩ đây là một biến cố không đáng kể. Nhưng cũng như hạt cải nhỏ bé hứa hẹn một cây lớn, sứ mạng của Đức Giêsu đúng là chặng đầu tiên của sự can thiệp của Thiên Chúa nhằm thiết lập Triều Đại của Người. Vậy nhận biết ý nghĩa đích thực của sứ mạng của Đức Giêsu, chính là hiểu rằng thái độ phải có trước sứ mạng này là chấp nhận hoặc từ khước quyền chủ tể cánh chung của Thiên Chúa. Chính thái độ này sẽ xác định vận mệnh của mỗi người trong thế giới bên kia.

* Kết luận về các dụ ngôn (33-34)

Cả hai dụ ngôn đều nhấn mạnh tầm quan trọng quyết định của thời gian hiện tại đối với các thính giả của Đức Giêsu. Hai dụ ngôn này mời gọi nhận biết sứ mạng của Đức Giêsu chính là khởi đầu cuộc can thiệp cánh chung của Thiên Chúa. Áp dụng giáo huấn vào trong đời sống Giáo Hội, thời gian hiện tại không còn phải là thời gian của sứ vụ của Đức Giêsu, nhưng là thời gian của nếp sống và hoạt động rao giảng của Giáo Hội.

+ Kết luận

Thoạt nhìn, chúng ta thấy kết luận của diễn từ các dụ ngôn không có vấn đề. Đức Giêsu loan báo Lời Thiên Chúa cho người ta ("đám đông"; x. 4,1-2). Người diễn tả bằng các dụ ngôn theo mức độ hiểu biết của họ. Dường như đối với Đức Giêsu, các dụ ngôn là một phương tiện để giúp các thính giả hiểu Người dễ dàng hơn. Ngoài ra, Người còn cung cấp các giải thích bổ sung cho nhóm môn đệ (c. 10). Mọi sự không rõ ràng rồi hay sao?

Vấn đề chỉ xuất hiện rõ ràng khi ta lưu ý rằng tác giả Mc đã muốn kết thúc với đề tài ngài đã đưa vào ở trên (cc. 10-12). Đối với công chúng, "những kẻ ở ngoài" (c. 11), Đức Giêsu "không bao giờ rao giảng mà không dùng dụ ngôn" (c. 34); "với những người kia..., cái gì cũng phải dùng dụ ngôn" (c. 11). "Nhưng khi chỉ có riêng thầy trò với nhau" (HL. kat' idian, c. 34), "khi còn một mình" (HL. kata monas, c. 10), Đức Giêsu "giải đáp" tất cả cho các môn đệ (c. 34), nghĩa là "những kẻ đang ngồi quanh Người cùng với Nhóm Mười Hai" (c. 10), là những kẻ mà "mầu nhiệm nước Thiên Chúa đã được ban cho" (c. 11).

Vậy, các dụ ngôn là một thứ ẩn ngữ, mà chỉ các môn đệ mới có chìa khóa để hiểu được, còn đám đông, mà Đức Giêsu không muốn nói với họ bằng một ngôn ngữ rõ ràng, thì vẫn không thể nắm bắt được ý nghĩa đích thực của giáo huấn của Người: "Mầu nhiệm Nước Thiên Chúa" không được ban cho "những kẻ ở ngoài"; chính vì thế mà Đức Giêsu "không nói gì mà không dùng dụ ngôn".

Đây chính là "thuyết các dụ ngôn" trong TM Mc (J. Dupont), mà thật ra, đây cũng chỉ là một phương diện đặc biệt của "thuyết về bí mật thiên sai" của tác giả. Vào lúc tác giả soạn TM I, có một sự kiện không thể phủ nhận, nhưng thật gai chướng: dân tộc Do Thái nói chung đã không đón nhận Tin Mừng. Phải chăng kế hoạch của Thiên Chúa đã thất bại? Hay là phải nhìn nhận rằng sứ mạng của Đức Giêsu không đến từ Thiên Chúa? Tác giả Mc tìm ra được câu trả lời thần học trong bản văn Is 6,9-10 (x. Mc 4,12). Trong sứ mạng của Đức Giêsu, đã được ứng nghiệm lệnh truyền của Thiên Chúa qua miệng của vị ngôn sứ, là phải nói với dân cách nào để "họ có trố mắt nhìn cũng chẳng thấy, có lắng tai nghe cũng không hiểu...".

Vậy, vị sứ giả của Thiên Chúa phải diễn tả cách nào để người ta không hiểu được: đó đã là quyết định của Thiên Chúa mà! Người đã muốn làm cho sứ mạng của vị sứ giả trở thành một phán quyết chống lại một dân mù quáng và cứng lòng. Nhưng làm thế nào nhận ra sấm ngôn ấy là chương trình hoạt động của Đức Giêsu? Tác giả Mc tìm ra được đáp số nơi việc Đức Giêsu sử dụng các dụ ngôn: Người nói bằng dụ ngôn cho đám đông hoặc cho các đối thủ, vì Người không buộc phải làm cho họ hiểu Người. Dưới mắt Mc, dụ ngôn là như một phương tiện không phải để làm cho một giáo huấn nên dễ hiểu hơn, nhưng để che đậy ý nghĩa của giáo huấn này dưới những hình ảnh. Để người ta hiểu, thì cần có một lời giải thích; nhưng lời giải thích chỉ được ban cho các môn đệ mà thôi. Tuy nhiên, tác giả đã nhận ra ngay nguy cơ là thuyết này có thể đưa tới chủ trương bí truyền (esoterism); vì thế, ở 4,21-25, ngài mới xác định rằng các môn đệ đã nhận được mạc khải là để đi phổ biến rộng rãi, để đi hô to trên mái nhà.

Chúng ta có thể nhận định rằng thuyết của Mc về các dụ ngôn là một thuyết khá giả tạo. Nhưng để đánh giá đúng đắn, cần đo lường được mức độ nghiêm trọng của vấn đề đang được hoàn cảnh cụ thể đặt ra cho tác giả và cho Hội Thánh thời ngài: đoàn dân đông đảo được Thiên Chúa tuyển chọn đã không tin vào Đức Giêsu và đã không chấp nhận sứ điệp của Người. Bản văn Is 6,9-10 cho thấy là Thiên Chúa đã thấy trước (quan phòng) tình trạng sự việc như thế.

Rõ ràng công việc soạn thảo TM Mc mang dấu ấn của các hoàn cảnh và các vấn đề thời tác giả. Ngài đã nghĩ tới việc rao giảng khi kể lại dụ ngôn trong đó Lời Chúa được hình dung như một hạt giống. Ngài cũng đang cố gắng tìm một giải thích thần học cho thất bại của sứ vụ này, bằng thuyết về giáo huấn bằng dụ ngôn. Chứng nhân của Lời Chúa không phải là người chỉ biết bằng lòng với việc lập lại máy móc Lời Chúa, nhưng là người biết tìm nơi Lời Chúa câu trả lời cho những nhu cầu của những con người thời mình.

5.- Gợi ý suy niệm

1. Cả ba dụ ngôn (Người gieo giống, Hạt giống tự mọc lên, và Hạt cải) có điểm chung là không truyền đạt những giáo huấn đặc biệt, nhưng chỉ bàn về việc lấy lập trường trước lối hành động của Đức Giêsu. Dường như thực tại thấy được (sự từ chối, sự vắng mặt của Thiên Chúa, những khởi đầu không sáng sủa mấy) thì mâu thuẫn với sứ điệp và uy thế Mêsia của Người. Do đó, ba dụ ngôn đều mời gọi sống đức tin.

2. Qua các dụ ngôn, chúng ta hiểu rằng Triều Đại Thiên Chúa không những đến chắc chắn, mà bây giờ trong hiện tại, ta đã có thể cảm nghiệm sức mạnh cứu độ của Triều Đại này. Tuy nhiên, chỉ người nào biết nhìn các sự việc với con mắt đức tin mới nhận ra được sức mạnh này.

3. Như tác giả Mc, thừa tác viên Lời Chúa cần phải tìm cho ra sứ điệp được gửi đến cho dân Thiên Chúa hôm nay từ bản văn Kinh Thánh. Đó chính là sống và thi hành chức năng ngôn sứ, bởi vì ngôn sứ chính là người thay mặt Thiên Chúa mà truyền đạt cho dân Ngài biết thánh ý Ngài đối với dân trong hoàn cảnh hiện tại.

4. Khi thấy rằng tình yêu, sự kính trọng đối với các quyền của con người và sự tự do, sự tha thứ, không đưa tới những kết quả mong muốn, có những Kitô hữu đã bị cám dỗ thúc bách Triều Đại Thiên Chúa đến cho nhanh bằng cách sử dụng những phương tiện Đức Giêsu đã cấm, như vũ lực, mưu mô, gian dối... Đức Giêsu dạy chúng ta tin tưởng vào sức mạnh của Lời Tin Mừng.

49.Chúa Nhật 11 Thường Niên

(Chú giải mục vụ của Jacques Hervieux)

Dụ ngôn hạt giống tự triển nở một mình (4, 26-29)

Trình thuật này đơn sơ và rõ ràng: Đây là cách hành văn riêng của Maccô. Maccô khởi đầu bằng câu: “Chúa Giêsu nói” mà chẳng cần lưu tâm đến việc Ngài nói cho ai. Người ta có thể giả thuyết lần này không phải Chúa Giêsu nói cho nhóm thân hữu của Ngài như lần vừa rồi mà là nói với toàn đám đông đi theo Ngài. Đoạn cuối chương nói về các dụ ngôn sẽ cho thấy được điều suy đoán này (4, 33).

Trước hết, rõ ràng là hình ảnh dụ ngôn này là liên quan đến Nước Thiên Chúa (c. 26a). nước Thiên Chúa được thiết lập giống hệt như một tiến trình gieo gặt trọn vẹn: từ hạt giống, hạt này sinh thành cây rồi thành bông lúa (c. 26b-28). Vậy thì thính giả phải chú ý đến điều gì ở đây? Rõ ràng là phải lưu ý đến quyền năng mầu nhiệm không gì chống lại được của Thiên Chúa. Quyền năng này có thể làm phát sinh và tăng trưởng Vương Quốc Ngài mà chẳng cần loài người tham gia đóng góp gì vào đó cả.

Chúa Giêsu thường dùng dụ ngôn để giúp cử tọa Ngài nhờ đó thoát ra được các tình cảnh khó khăn. Chắc chắn Maccô rất sung sướng khi đặt ra trước mắt các độc giả của ông sự đảm bảo là tổ chức sẽ dẫn đưa Vương Quốc Ngài đến chung cục tốt đẹp qua hành vi phù trợ liên tục, tuy âm thầm, nhưng hiệu quả. Giáo Hội Rôma được Maccô soạn thảo cho cuốn Tin Mừng này, lúc bấy giờ đang sống trong những ngày thử thách, hình như Thiên Chúa vắng mặt ở chốn trần gian này. Vì thế, thật an ủi biết bao khi biết Ngài vẫn đang hoạt động! Dụ ngôn hạt giống mọc lên một mình được hoàn tất ở câu kêu gọi mùa gặt (c. 29). Dù loài người có hành động xấu tốt thế nào đi nữa, Thiên Chúa vẫn trung thành theo đuổi ý định của Ngài đến cùng, đó là sẽ thu hoạch hạt gieo. Thật hy vọng lớn biết bao cho những ai được trông thấy mùa gặt chín!

Dụ ngôn hạt cải (4,30-32)

Chúa Giêsu vẫn tiếp tục dùng ngôn ngữ tượng hình để giảng dạy (c. 30). Đây là dụ ngôn cuối cùng trong năm dụ ngôn về Nước Thiên Chúa. Giống như các dụ ngôn trước, dụ ngôn này được rút ra từ đời sống thôn dã. Nó đưa ra một nét tương phản hấp dẫn. Hạt cải bé xíu trở thành một cây lớn oai phong (c. 31-32a). Làm sao có thể đo được khoảng cách hạt cải bé xíu và cái cây to lớn mà nó phát sinh ra? Nước Thiên Chúa cũng mang nơi mình một nghịc lý tương tự như thế đó. Chớ vội thấy bước khởi đầu bé xíu mà lầm! Rồi nó sẽ gặt hái được thành công dị tiết khác thường đập mạnh vào trí tưởng tượng. Ở đây cái khác thường đó là sự to lớn bất ngờ của cây cải (c. 32b). hình ảnh thân cây hùng vĩ, có thể làm nơi trú ngụ Ngài cho vô số chim trời, là hình ảnh thuộc về Kinh Thánh. Người ta găp thấy hình ảnh này nơi tiên tri Daniel (4,7-9), ở đây Nước Thiên Chúa đã được đảm bảo sẽ gặt hái thành công mang chiều kích vũ hoàn.

Trong ánh mắt của Maccô, dụ ngôn hạt cải chứa đựng cách diễn tả tuyệt vời nhất về bí mật Đấng Mêsia. Cho đến giờ này, hành vi của Chúa Giêsu có thể bị xét đoán là vô nghĩa và Vươn Quốc Thiên Chúa vận chỉ là một thực tế khiêm tốn. Dầu vậy, các dân ngoại đang nhìn thấy sự tăng trưởng dị thường của Vương Quốc ấy, như các Kitô hữu ở Rôma đã kinh nghiệm được điều này. Dù yếu đuối, Giáo Hội sơ khai vẫn ý thức được mình đang tham dự vào thành công của một công trình đã sẵn tiềm tàng nguồn sinh lực vô biên, công trình này sẽ đạt đến toàn vũ truyện vào cuối giai đọan phát triển của nó.

Kết luận về bài diễn từ bằng dụ ngôn (4,33-34)

Năm dụ ngôn Maccô sưu tập vừa rồi không phải là năm dụ ngôn duy nhất Chúa Giêsu dùng (c. 33a). chắc chắn Ngài đã kể ra rất nhiều câu chuyện bằng hình ảnh thuộc loại này. Maccô nhắc rõ là lối giảng dạy này hoàn toàn thích hợp với đám cử tọa bình dân. Hẳn là đám đông có khả năng nắm bắt được điều cốt lõi. Tuy nhiên Maccô nhấn mạnh là Chúa Giêsu chỉ loan báo Tin Mừng cho họ bằng hình thức dụ ngôn trong mức độ họ có thể hiểu được (c. 33b). Như thế Maccô lại trở về với điều mà ông cố gắng giải thích, liên quan đến thời đại ông (ở chương 4,11-12) đó là một số đông người Do Thái không đón nhận Tin Mừng. Mặc dù mang mục đích làm cho quảng đại quần chúng hiểu được chủ ý, các dụ ngôn vẫn là những chuyện “khó hiểu” đối với phần lớn dân Chúa chọn.

Và Maccô đã kết luận “bài diễn từ” về chương bốn này trong tinh thần trung thành với quan niệm của ông về bí mật Đấng Mêsia. Chúa Giêsu dùng dụ ngôn nói với đám đông, nhừng Ngài phải dẫn các môn đệ riêng ra để giải thích cho họ về các dụ ngôn ấy (c. 34). Đối với Maccô, như người ta biết, mầu nhiệm về Chúa Giêsu (tức thân thế và sứ vụ Ngài) vẫn không thể đến được với “người người ngoài” (4,11). Để vào được mầu nhiệm này, cần phải tin và hơn nữa, cần phải bước theo Chúa Giêsu trên con đường (rất não nề!) dẫn đến cuộc tử nạn và phục sinh của Ngài. Chỉ các biến cố này mới có thể giúp chúng ta, nhờ đức tin, đạt đến được bản tính và sứ mệnh đích thực của Đấng Mêsia.

50.Chú giải của Fiches Dominicales

HAI DỤ NGÔN VỀ NƯỚC TRỜI.

VÀI ĐIỂM CHÚ GIẢI

1. Hạt giống tự mọc lên.

Tiếp theo trình thuật về ai là thân nhân thực của Đức Giêsu, Máccô đã long trọng đưa vào một chương mới, phải nói là quan trọng. Lúc ấy Đức Giêsu đang ở ven Biển Hồ "Galilê". Một đám người rất đông tụ họp chung quanh Người. Nên Người phải "xuống thuyền mà ngồi dưới biển để giảng dạy đám đông đang ở trên bờ" (4,1-2).

Đây là lần đầu tiên Người giảng dạy "bằng dụ ngôn" (4,2). J. Hervieux giải thích: "Dụ ngôn là một câu chuyện rút ra từ thiên nhiên hay trong đời sống thường nhật. Nhờ hình thức rất đơn giản và tính cách lạ thường, dụ ngôn dễ làm cho người nghe chú ý và khiến họ phải suy nghĩ đến điều mà dụ ngôn có ý nhắm tới thông qua những hình ảnh" ("L'evangile de Marc", Centurion, trang 65).

Bỏ qua các dụ ngôn người gieo giống (1-9, 13-20) dụ ngôn cái đèn (21-23) cái đấu (24-25), là những dụ ngôn ta đã suy niệm trong năm A- Matthêu, bài đọc năm B này chỉ giữ lại hai dụ ngôn cuối cùng: dụ ngôn hạt giống tự mọc lên và dụ ngôn hạt cải.

Mở đầu Tin Mừng Chúa nhật XI thường niên này là dụ ngôn Hạt giống tự mọc lên.

+ Tiên vàn trình thuật vắn tắt gợi lại thời gieo vãi: chuyện nước Thiên Chúa thì cũng tựa như chuyện một người-vãi hạt giống xuống đất”.

+ Rồi kết thúc cũng một cách vắn gọn, nói về "thời gặt lúa”. "Lúc vừa chín, người ta đem liềm hái ra gặt". Kiểu nói sau này là mượn lời của ngôn sứ Joel 4,1 3 loan báo ngày phán xét của Chúa tương tự như mùa gặt: "Ta sẽ ngự tòa phán xét muôn dân - Hãy đem liềm hái ra, vì đã đến mùa gặt rồi".

+ Khoảng giữa hai thời kỳ là việc nảy mầm và phát triển của hạt giống diễn ra trong âm thầm và chậm chạp, được tác giả Tin Mừng gợi ra bằng những giai đoạn lần lượt nối tiếp nhau: “cây lúa”, “ trổ đòng" rồi "bông lúa nặng trĩu hạt”.

Đối lại với sự hoạt động của hai thời kỳ gieo và gặt, là tính vô lo rõ ràng của người gieo trong giai đoạn trung gian này. Thật vậy bác nhà nông của chúng ta đã trở lại nhịp sống thường ngày. Bác lo toan những công việc khác mà chẳng phải bận tâm đến đồng ruộng nữa. Vậy mà đang lúc ấy, "đêm hay ngày, người ấy có ngủ hay thức”, thì hạt giống vẫn nẩy mầm và mọc lên, "bằng cách nào” thì người ấy không biết.

Một dụ ngôn trả lời cho tâm trạng thiếu kiên nhẫn hoặc thất vọng của đám thính giả vốn dựa vào lời giáo huấn của Gioan Tẩy Giả nên đang trông đợi ngày Chúa phán xét và trừng trị những quân gian ác, cùng với sự xuất hiện của Nước Chúa. Về phần Đức Giêsu, Người muốn cho họ hiểu rằng Người sẽ thi hành quyền xét xử đó vào ngày tận thế, tức là vào thời kỳ gặt lúa. Còn sứ vụ hiện nay của Người là thời gian để hạt giống nẩy mầm và lớn lên; đó là thời trung gian cần thiết để Lời được gieo vãi vào lòng đất, hoạt động không ngừng trong lòng mọi người hầu chuẩn bị cho Ngày Thu Hoạch.

Khi lấy lại những lời này của Đức Giêsu để gởi đến cho các độc giả của mình, Máccô muốn đoan chắc với họ rằng dù họ đang phải sống những giờ phút gian nan thử thách thế mà Thiên Chúa lại có vẻ như vắng bóng, nhưng kỳ thực Người vẫn đang lèo lái công trình của Người bằng một hoạt động là lặng lẽ và âm thầm, nhưng miệt mài và có kết quả.

2. Hạt nhỏ nhất lại trở thành cây lớn

Dụ ngôn thứ năm và cũng là dụ ngôn cuối cùng của chương 4 Tin Mừng Máccô, cho thấy vẻ tương phản rõ rệt giữa một bên là sự nhỏ bé, vô nghĩa lúc ban đầu, và bên kia là kết quả cuối cùng lại phong phú không ngờ, thật chẳ người tương xứng chút nào! "Hạt cải... là loại hạt nhỏ nhặt trên mặt đất. Nhưng khi gieo rồi, thì nó mọc lên lớn hơn mọi thứ rau cỏ".

Ngỏ lời với đám thính giả đang đánh giá sứ vụ của mình theo những tiêu chuẩn phàm trần, và với những ai đang thất vọng khi thấy vẻ khiêm tốn lúc ban đầu của mình, Đức Giêsu báo trước cho họ biết rằng, dù thế nào, họ cũng vẫn là những người được chứng kiến công cuộc khai trương Nước Thiên Chúa. Nơi bản thân Đức Giêsu, dù bằng cách kín đáo thế nào chăng nữa, thì Nước Thiên Chúa cũng đã xuất hiện rồi. Một ngày nào đó, nhân loại sẽ phải ngỡ ngàng chứng kiến sức mạnh vô địch và vẻ phong phú lạ lùng của Nước ấy. Cái gì mắt người được nhìn thấy hiện nay không cho ai đoán trước được nó sẽ như thế nào ở giai đoạn chót của mức phát triển.

Tường thuật lại cho các độc giả của mình những lời này của Đức Giêsu, Máccô muốn trấn an họ rằng hoạt động của Đức Giêsu khi còn tại thế dù khiêm tốn, nhỏ bé, và cộng đoàn các môn đệ của Người là Giáo Hội, dù có yếu đuối thế nào, thì tất cả đều đang tham gia vào thành tựu vẻ vang của một công trình tràn đầy sức sống mà khi tới giai đoạn chót của mức phát triển, phải đạt được chiều kịch toàn cầu (J. Hervieux).

BÀI ĐỌC THÊM

1. “Chính Thiên Chúa mới là tác giả của Nước Trời”

Đức Giêsu kể tiếp một dụ ngôn khác liên kết với dụ ngôn nói về sự phát triển từ những cái nhỏ bé. Dụ ngôn này đem lại rất nhiều sức nâng đỡ, ủi an, nếu ta biết sống đúng chân lý của dụ ngôn ấy. Thật vậy, nhiều khi vì lòng nhiệt thành mà ta lại phải chuốc lấy lo âu phiền muộn. Khi ta mệt mỏi phần nào vì trông cho Nước Chúa trị đến, nên có lẽ vì sự mệt mỏi đó, mà ta đòi hỏi phải có ngay và thấy được sự thành tựu. Đó cũng là điều tự nhiên thời. Thế nhưng thái độ đó thật nguy hiểm. Vì rốt cuộc nó sẽ làm cho ta ngờ rằng chính ta là những tác giả, là những người thợ kiến tạo Nước Trời. Mà thực ra chỉ mình Thiên Chúa và chính Thiên Chúa mới là tác giả của Nước ấy. Về phần ta, chỉ phải coi mình là những dụng cự bé mọn mà tay Chúa dùng. Hãy nhìn hạt giống đã gieo vãi xuống đất. Đêm hay ngày, người gieo có ngủ hay thức, lo âu hay thanh thản, thì hạt giống vẫn nảy mầm và mọc lên. Không ai có thể thúc bách cho hạt giống mọc vội, mọc nhanh. Bởi lẽ chính Chúa mới là Kẻ Kiến Tạo Nước Trời.

Trong những thời kỳ khủng hoảng chúng ta đang trải qua trong Giáo Hội, thiết tưởng ta nên coi trọng dụ ngôn này. Những xao xuyến, bồn chồn, cuồng nhiệt của ta sẽ chẳng thêm gì hơn cho Nước Chúa. Nước Chúa chỉ cần ta góp phần vào một việc là người gieo hãy làm công việc của mình cách trung thực. Đành rằng công việc gieo vãi này, ta phải chu toàn. Nhưng hãy ở đúng vị trí của mình, chứ đừng bao giờ lấn sang chỗ không phải là của ta. Hạt giống mọc lên không tùy thuộc ở ta mà hoàn toàn tùy thuộc ở Chúa. Nếu tình hình hiện nay của Giáo Hội cho phép ta hiểu biết khá hơn chân lý này, thiết tưởng cũng là điều hữu ích vậy.

2. “Chỉ trong vài dòng mà đã nói lên tất cả hành trình cuộc đời của Đức Giêsu và tất cả bước đường phiêu lưu của Nước Trời.

Quả thực, chuyện Nước Thiên Chúa cũng giống như chuyện của hạt giống vậy. Được gieo vãi vào lòng đất, hạt giống sẽ nẩy mầm, mọc lên và phát triển, không cần đến bày tay can thiệp của người gieo, không cần biết hạt giống mọc lên như thế nào. Nước ấy sẽ tỏ hiện vào mùa gặt, nghĩa là vào ngày “chung thẩm". Trong ngôn ngữ Kinh Thánh, liềm hái và mùa gặt gợi ra hình ảnh ngày tận thế"? Từ khi gieo vãi cho đến mùa gặt là thời gian đất hoạt động âm thầm: mầu nhiệm sự chết và sự sống. Khi kể dụ ngôn này, Đức Giêsu có vẻ đặc biệt nhấn mạnh đến giai đoạn phát triển của phạt giống. Trọn hành trình cuộc đời của Đức Giêsu được nói lên ở đây, vắn gọn trong một vài dòng - Và đó cũng là tất cả bước đường phiêu lưu của Nước Trời. Lời Chúa đã mang mầm mống nhân loại: "và Ngôi Lời đã trở nên người phàm”. Giờ đây Người động ở trong cánh đồng nhân loại để gieo vãi. Rồi sẽ tới ngày là mùa gặt. Hiện giờ là phải sống tin tưởng và hy vọng vì là lúc hạt giống đang nẩy mầm và lớn lên.

Dụ ngôn thứ hai, dụ ngôn hạt cải nhấn mạnh đến tính cách nhỏ bé của hạt và tầm vóc lớn lao của cây. Thật lạ lùng! Hãy nhìn coi, vật nhỏ bé nhất của trần gian, mà phát triển như vậy đón Nước trời ở khắp mọi nơi. Ở đâu người ta đón nhận Lời Chúa, ở đó lời chúa trở nên hữu hình. Hạt giống của Lời nẩy mầm và lớn lên trong âm thầm của những cõi lòng, trong huyền nhiệm của những cuộc đời vậy.