(Suy niệm của Lm. Giuse Phạm Ngọc Khuê)

Kính thưa quý anh chị em,

Kinh Thánh là cuốn sách Thiên Chúa tự tỏ bày tình yêu và lòng thương xót đối với thế gian, nhằm lôi kéo thụ tạo liên kết với Người trong tình yêu và sự sống. Sự tỏ bày này được gọi bằng một tên riêng “hiển linh”, vừa mang chiều kích thiêng thánh, vừa diễn tả sự hiện diện cụ thể của Đức Chúa trong lịch sử.

Theo triết tự: “hiển linh” (hiểu như phép lạ) là sự xuất hiện của thần linh giải cứu những chiến binh, những thành trì, đang bị địch quân vây khốn. Hiển linh hay thần hiển là xoay đổi tình thế từ đen tối sang sáng láng rạng ngời, từ yếu đuối sang mạnh mẽ, từ nô lệ, bị áp bức sang độc lập, tự do....

Isaia diễn tả cuộc hiển linh bằng cách đọc lại lịch sử dân tộc mình, cốt nhấn mạnh hiệu quả của biến cố thần hiển: “Dân tộc bước đi trong tối tăm, đã nhìn thấy ánh sáng rạng ngời, ánh sáng bừng lên, chiếu soi người cư ngụ miền thâm u sự chết” (Is 9,1). Chúa đã rút lại án phạt, đã tặng ban ân sủng, đã hủy diệt chiến tranh bằng cách bẻ gẫy gông cùm, xiềng xích, đốt sạch những quân trang, quân dụng phục vụ chiến trường...

Ngôn sứ đồng hóa hiển linh với con trẻ Belem: một hài nhi đã chào đời, một người con đã được ban tặng chúng ta, Ngài lãnh nhận quyền bính, chịu trách nhiệm dẫn dắt muôn dân trong công bình, chính trực, nghĩa là, trong tình yêu và lòng thương xót vô biên, từ bây giờ và cho đến muôn đời.

Sau khi đã liệt kê mọi hiệu quả biến cố hiển linh, Isaia công bố thành ngữ bản lề làm điểm tựa cắt nghĩa tính hợp lý của lịch sử cứu độ: “Lòng ghen yêu của Chúa thiên binh sẽ thực thi điều đó” (Is 9, 6). Cha Thuấn dịch: “Lòng phẫn ghen”, nhóm các giờ kinh phụng vụ dịch: “Yêu thương nồng nhiệt”, bản TOB dịch: “Tình yêu cháy bỏng”.

Tôi tâm đắc bản dịch của UBGM về phụng vụ, xuất bản 1969: “Lòng ghen yêu” (amour jaloux). Lòng ghen yêu, tự thân, đòi sự chung thủy tuyệt đối, độc chiếm hoàn toàn, không chấp nhận bất cứ một mảy may phân chia ; lòng ghen yêu sẵn sàng hủy diệt kẻ thù đe dọa tình yêu ấy.

Khi áp dụng lòng ghen yêu cho Thiên Chúa, người ta không suy diễn theo kiểu cách loài người, nghĩa là, coi vật này, người kia là thù địch, là kẻ phá hoại.

Thiên Chúa không có kẻ thù hiểu theo nghĩa siêu hình, mà chỉ có thù địch hiểu theo nghĩa luân lý, đạo đức. Kẻ thù của Chúa là tối tăm, tội lỗi, thù oán, ghen ghét, giận hờn, chia rẽ, lăng loàn, ganh tỵ và cả sự chết nữa. Nói TC ghen yêu, là muốn tuyên xưng quyền năng cứu độ tuyệt đối được hoàn thành trong sự chết và sự phục sinh của Chúa Giê-su, nhờ Người, chúng ta được cứu độ, được giải thoát, được thừa hưởng tình yêu và sự sống thần linh cách vô lường.

Bài đọc I diễn tả lòng ghen yêu của Chúa thiên binh trang điểm cho dân được tuyển chọn bằng những ân huệ thiên hình vạn trạng, khiến nó trổi vượt trên tất cả. Vẻ huy hoàng Chúa ban cho Israel khiến chư dân nao nức, cất bước tìm về chiêm ngắm, để soi mình vào đó và cũng ước mong được Chúa mặc cho hồng ân như thế.

Đại diện cho nhóm chư dân là ba vua đến từ Phương Đông.

Theo ánh sao dẫn đường, tất cả tìm đến Belem. Họ gặp hài nhi và mẹ người. Luca nhẹ nhàng nhắc rằng: “họ hết sức vui mừng, sấp mình thờ lạy” (Lc 2, 11) và tại đây quà tặng được trao đổi cho nhau: vàng, nhũ hương, mộc dược, được đổi lấy Giê-su, Quà tặng của lòng thương xót.

Dĩ nhiên, họ vui mừng vì đã đổi của hèn lấy của cực trọng là Nước Trời, là Giê-su, Chúa cả trời đất: sấp mình thờ lạy biểu đạt lòng tin, còn vui mừng là hiệu quả của đức tin ấy. Cuộc đời các vị vua này đã biến đổi hoàn toàn vì đã chọn đường khác trở về quê hương mình. Đường khác ở đây là đường đức tin, được củng cố bằng đức cậy, được nuôi dưỡng bằng đức mến.

Thưa anh chị em,

Ánh sao dẫn đường là kế hoạch Thiên Chúa dùng để bày tỏ tình yêu và lòng thương xót cho những ai thành tâm, thiện chí kiếm tìm Ngài. Đây là đường của yêu thương, của phục vụ trong lòng thương xót.

Do vậy, những ai muốn dấn bước trên nẻo đường này, đều phải đóng đinh thân xác mình cùng những đam mê vào thập giá và nhất quyết sống theo sự hướng dẫn của Thánh Thần.   

Lễ hiển linh là lời mời gọi chúng ta bước theo ánh sao và trở nên ánh sao để tái Phúc Âm hóa bản thân và tân Phúc Âm hóa con người trong thế giới hôm nay.

Sứ mệnh thật lớn lao, đầy gian nan thử thách, nhưng nhiều niềm vui và ơn an ủi của Thánh Thần.

Bước theo ánh sao là triệt để sống hoán cải, loại bỏ nếp sống xưa kia, nếp sống của con người cũ, chiều theo những đam mê, lầm lạc và nhiều thứ tệ đoan.

Bước theo ánh sao là mặc lấy con người mới trong sự công chính, bình an, đạo đức, hiền lành, khiêm tốn, chu toàn mọi bổn phận thuộc đấng bậc mình.

Trở nên ánh sao là mang lấy tâm tư của Chúa Giê-su, là nối dài tình yêu và lòng thương xót của Chúa trong chính cuộc đời mình.

Cụ thể: biết chấp nhận và tha thứ cho nhau, sẵn sàng chia sẻ tùy khả năng với những anh chị em nghèo khó, bất hạnh, bệnh tật, gắn bó với nếp sống văn hóa toàn thể, cùng nhau bồi đắp nền văn minh tình thương.

Phải luôn nhắc mình: Tôi phải nên giống Chúa, phải yêu như Chúa yêu!

Chắc chắn, cuộc đời chúng ta sẽ là ánh sao đích thực hướng dẫn con người hội nhập vào gia đình Ba Ngôi, cội nguồn của “tình yêu và sự sống” thật.

Xin Chúa chúc lành cho cộng đoàn mừng lễ Chúa hiển linh hôm nay. Amen.

119.Ơn cứu độ cho muôn dân

(Suy niệm của Jos. Vinc. Ngọc Biển)

Tin mừng Mt 2: 1 - 12: Lễ Hiển Linh mang một ý nghĩa rất đặc biệt, đó là: Đức Giêsu, Con Thiên Chúa đã nhập thể làm người, và tỏ mình ra cho nhân loại qua ba nhà Đạo Sĩ dưới một “ngôi sao lạ”.

Trong Tin Mừng, chúng ta thấy có nhiều lần Đức Giêsu nói về mạc khải. Tức là Thiên Chúa dùng nhiều thể nhiều cách để tỏ lộ cho con người biết về chính Ngài.

Nói cách khác, Thiên Chúa không tự mạc khải mình ra cho nhân loại, thì con người có cố gắng thế nào cũng không thể biết gì về Ngài được!

Hôm nay, Giáo Hội long trọng mừng lễ Hiển Linh, lễ này, trước kia gọi là lễ Ba Vua.

Lễ Hiển Linh mang một ý nghĩa rất đặc biệt, đó là: Đức Giêsu, Con Thiên Chúa đã nhập thể làm người, và tỏ mình ra cho nhân loại qua ba nhà Đạo Sĩ dưới một “ngôi sao lạ”.

1. Ý nghĩa “ngôi sao lạ”

Với người Á Đông, theo quan niệm từ ngàn xưa, mỗi khi xuất hiện một ngôi sao lạ trên bầu trời, thì dưới trần, một nhân vật sẽ được chiếu mạng. Đây cũng là lý do khởi điểm của môn chiêm tinh học thời bấy giờ.

Ba nhà thông thái mà Tin Mừng hôm nay nhắc tới, các ngài là những nhà chiêm tinh và thiên văn học, vì thế, công việc chính yếu của các ngài là nghiên cứu về những dấu lạ trên bầu trời bằng kiến thức khoa học và kinh nghiệm.

Khi thấy điềm lạ xuất hiện trên không trung qua vì sao lạ, với khả năng chuyên môn và ơn trên soi sáng, các Đạo Sĩ biết rõ ngôi sao lạ ấy là dấu hiệu loan báo về Đấng Cứu Thế đã giáng trần, vì thế, Đấng mà muôn dân mong đợi cũng là Đấng mà các Đạo Sĩ đang khao khát đợi trông, nên các ngài đã lên đường để đi tìm.

Khi đến Belem, các ngài đã tiến vào triều đình nơi vua Hêrôđê trị vì và mang hai câu hỏi để đệ trình lên vị vua sở tại: "Vua người Dothái mới sinh ra hiện đang ở đâu? Chúng tôi đã nhận thấy ngôi sao của Người ở Ðông phương, và chúng tôi đến để triều bái Người" (Mt 2,2).

Khi hỏi vua Hêrôđê như vậy, các ngài đã chứng minh sự mạc khải của Thiên Chúa cho mình và thể hiện niềm xác tín mạnh mẽ vào Đấng Cứu Thế, nay đã đến và ở giữa nhân loại, quả đúng với lời tiên báo: “Một vì sao hiện ra từ Giacóp, một vương trượng trỗi dậy từ Israel” (Ds 24,17).

Chính sự mong mỏi, khao khát và niềm tin của các Đạo Sĩ đặt nơi Đức Giêsu là nguồn ơn cứu độ, thế nên, dù đường xa dặm thẳm, dù mệt nhọc khó khăn, phải băng rừng vượt biển, trèo đèo lội suối, dãi nắng dầm mưa, lặn lội đêm ngày, nhưng các ngài đã không quản ngại để cùng nhau đi tìm cho thấy “Đấng Mêsia xuất thân từ dòng dõi vua Đavít” để phủ phục tôn thờ và dâng tặng những kỷ vật quý giá gồm vàng, nhũ hương và mộc dược.

Qua việc Thiên Chúa tỏ mình ra cho các Đạo Sĩ hôm nay, chúng ta nhận thấy: lễ Hiển Linh mở ra cho dân ngoại một chân trời mới với biết bao hy vọng! Điều mà dân Dothái từ xưa đến nay luôn nghĩ chỉ có mình mới được cứu độ, thì với sự tỏ mình ra của Đức Giêsu cho các nhà chiêm tinh chứng minh cho nhân loại thấy ơn cứu độ không thể bị đóng khung cho một quốc gia, một dân tộc, hay một nhóm người nào, mà là cho hết mọi người, mọi nơi và mọi thời, để “... tất cả mọi người đều được chia sẻ cùng một quyền thừa kế, họ trở nên một phần của cùng một thân thể”.

2. Sứ điệp Lời Chúa

Mừng lễ Hiển Linh hôm nay, sứ điệp Lời Chúa gợi mở cho chúng ta thấy:

Nếu các đạo sĩ Đông Phương đã nhờ ngôi sao lạ dẫn đường để đến Belem và gặp được Hài Nhi Giêsu, thì mỗi người chúng ta khi đã lãnh nhận ánh sáng đến từ Thiên Chúa, qua Bí tích Rửa Tội, chúng ta cũng phải trở nên ánh sáng soi đường cho người khác đến với Chúa như lời dạy của Đức Giêsu: “Chính anh em là ánh sáng cho trần gian” (Mt 5,14); hay như lời nhắc nhở của thánh Phaolô: “Anh em hãy chiếu sáng như những vì sao trên vòm trời” (Pl 2,15).

Chúa không bao giờ chấp nhận chúng ta ngồi ù lỳ trong bóng tối và nguyền rủa bóng đêm! Không! Bởi vì: “Một thành xây trên núi không tài nào che giấu được. Cũng chẳng có ai thắp đèn lên rồi lấy thùng úp lại, nhưng đặt trên đế, và nó soi sáng cho mọi người trong nhà. Cũng vậy, ánh sáng của anh em phải chiếu giãi trước mặt thiên hạ, để họ thấy những công việc tốt đẹp anh em làm, mà tôn vinh Cha của anh em, Đấng ngự trên trời” (Mt 5,1516). Ánh sáng mà Đức Giêsu mời gọi chúng ta chiếu tỏa chính là đời sống bác ái, yêu thương và liên đới; sống công bình và làm chứng cho sự thật...

Ngày hôm nay, trong đời sống đạo, nhiều khi thay vì chiếu sáng, chúng ta lại ưa chuộng bóng đêm khi mang trong mình sự ích kỷ như Hêrôđê! Sợ mất quyền, mất chức, sợ mất miếng cơm manh áo, hay sợ liên lụy, phiền hà cách này, cách khác, mà không dám nhìn nhận sự thật hay làm chứng và sống cho chân lý!

Mặt khác, sự kiêu ngạo, hóng hách và tự tôn khi cho rằng mình mới xứng đáng được Chúa thương bởi vì mình xuất thân từ một gia đình đạo hạnh, nề nếp, lễ giáo gia phong... còn những kẻ đã vướng vào vòng lao lý của tội lỗi một thời, hay không cùng niềm tin với mình thì không bao giờ được Thiên Chúa đoái thương và cứu độ! Tuy nhiên, việc Thiên Chúa tỏ mình cho các Đạo Sĩ là những người dân ngoại hôm nay sẽ cật vấn lương tâm của chúng ta nếu đã có lần chúng ta an tâm tự tại để yên bề như những người Pharisêu, Luật Sĩ, Kinh Sư khi có thẻ kinh trên tay, quanh cổ, nơi gấu áo và tự cho mình được quyền đặc tuyển, thì hôm nay cần phải xem lại, bởi vì ơn cứu độ là một ơn nhưng không mà Thiên Chúa ban cho ai là tùy ý của Ngài. Mặt khác, những khái niệm đạo đức do chính mình đặt ra và mặc cho nó một tiêu chuẩn rồi uốn nắn, gán ghép Thiên Chúa phải theo thiển ý của mình... những thứ ấy không đủ để đảm bảo phần rỗi, vì nó không được xây dựng trên tình yêu và lòng mến.

Lạy Chúa Giêsu, xin ban cho chúng con được nhạy bén và nhận biết Chúa qua các dấu chỉ, nhất là qua Lời Chúa. Xin ban cho chúng con có được lòng khiêm tốn và yêu mến Chúa như các Đạo Sĩ. Và, xin ban cho chúng con tránh xa thái độ ích kỷ, tàn ác của vua Hêrôđê khi xưa. Amen.

120.Lễ Hiển Linh

(Suy niệm của Lm. Giuse Nguyễn Cao Luật, OP)

TIẾP NỐI NHỮNG BƯỚC CHÂN ANH HÙNG

Chuyện xưa kể lại: ngày ấy, có một người tên là Ápram, cùng với vợ là Xarai và người cháu tên là Lot, sinh sống trong một nông trại ở một miền đất gọi là Kharan. Ông ao ước có một đứa con để nối dõi tông đường, nhưng chẳng được. Súc vật, đồng cỏ, mọi thứ có đầy đủ, thế mà ông Ápram vẫn cảm thấy thiếu thốn. Đời sống cứ thế qua đi, cho đến một hôm, ông Ápram nghe được một tiếng nói lạ lùng “Hãy rời bỏ xứ sở, họ hàng và nhà cha ngươi mà đi tới miền đất Ta sẽ chỉ cho ngươi. Ta sẽ làm cho ngươi thành một dân lớn, sẽ chúc phúc cho ngươi. Ta sẽ cho tên tuổi ngươi được lẫy lừng và ngươi sẽ là một mối phúc lành. Ta sẽ chúc phúc cho những ai chúc phúc cho ngươi. Ai nhục mạ ngươi, Ta sẽ nguyền rủa. Nhờ ngươi, mọi gia tộc trên mặt đất sẽ được chúc phúc” (St 12,1-3).

Bảy mươi lăm tuổi đầu rồi đâu còn trẻ gì nữa, làm sao có thể chịu đựng những nỗi vất vả, những hành trình; của cải cũng đầy đủ quá rồi, còn mong ước gì hơn nữa. Lại còn chuyện sẽ được cai quản một dân lớn, làm tổ phụ cả một đoàn dân đông đảo; ôi những chuyện xa vời quá, làm sao chấp nhận nổi?

Ápram phân vân, đắn đo suy nghĩ ông cảm thấy tiếng nói lạ lùng ấy đầy uy lực, thôi thúc ông phải thi hành. Và ông đã chấp nhận lên đường, bỏ lại quê cha, bỏ lại mồ mả tổ tiên, bỏ lại mảnh đất thân yêu, bỏ cả sự an toàn đang có ông chỉ mang theo những gì có thể, và dấn mình vào trong cuộc phiêu lưu liều lĩnh với muôn ngàn bất trắc, chưa xác định nơi nào sẽ định cư. Tất cả chỉ dựa trên một lời hứa, một lời hứa linh thiêng và bí nhiệm.

Apram đã không lầm. Những chi tiết của lời hứa đã được thực hiện. Ong đã được dẫn tới một miền đất phì nhiêu, ông đã có được nhiều của cải, chiên bò, gia súc, v.v… và có nhiều nhân viên giúp việc. Đời sống của ông bây giờ sung túc hơn xưa nhiều. Điều vui mừng hơn hết là Apram có được một cậu con trai, người con bấy lâu ông hằng mơ ước. Cuộc đời ông tưởng như không còn ước mong gì hơn nữa … (x. St 21,1-7).

Câu chuyện lại không chấm dứt ở chỗ này. Một lần nữa, tiếng nói lạ lùng năm xưa lại đến với ông, cũng đầy uy dũng và thúc bách: “Hãy đem con của ngươi, đứa con một yêu dấu của ngươi là Ixaác, hãy đi đến xứ Moria mà dâng nó làm lễ tòan thiêu” (x. St 22,1-2).

Sao? Lệnh truyền gì mà lạ lùng thế! Lần trước tiếng nói ấy đã cho ông biết: ông sẽ là tổ phụ của một dân lớn, con cháu ông sẽ đông như sao trên trời, như cát dưới biển. Thế mà giờ đây lại được lệnh đem sát tế, đem giết đi đứa con độc nhất, đứa con nối dõi.

Apraham đã được đổi tên – cảm thấy như có một sức mạnh linh diệu thôi thúc ông, đồng thời dựa trên những kết quả từ lời hứa lần trước, ông quyết định thi hành.

Kết cuộc câu chuyện ra sao, chúng ta đã biết rồi, vào lúc Apraham sửa soạn thi hành lệnh truyền, thì đứa con đã được cứu thóat do một sự can thiệp lạ lùng …

Với những hành động can đảm và liều lĩnh ấy, kèm theo một lòng tín trung phó thác mãnh liệt, Apraham trở thành cha của tất cả những ai có niềm tin, trở thành con người khai mở cả một chặng đường, một hành trình nhiều đột biến nhưng thật phấn khởi, trở thành gương mẫu điển hình cho lòng vâng phục, cho hy vọng …

Một câu chuyện khác.

Cách đây hơn 2000 năm, hay có khi trước đó nữa, đã có những nhà chiêm tinh, căn cứ vào những điềm xảy ra trong vũ trụ để nghiên cứu những biến cố. Đó là công việc của những nhà giàu có, sẵn tiền của và thời giờ. Ở vùng đất xa xôi nọ, theo truyền thuyết, có ba nhà đạo sĩ cùng làm công việc ấy. Ngày nọ, ba người thấy xuất hiện trên bầu trời một vì sao lạ, một vì sao chưa thấy xuất hiện lần nào. Ba ông ngạc nhiên và bàn tính với nhau: Hẳn đây là một điềm báo trước một biến cố trọng đại. Nghiên cứu tìm tòi, ba ông được biết vì sao ấy ám chỉ một ông vua mới sinh. Vì vua ấy chắc là cao sang lắm! Nên mới có ngôi sao lạ. Ba ông đều muốn lên đường đến chiêm bái vị vua mới sinh. Ba ông quyết định từ bỏ cả của cải, đem theo những báu vật để dâng cúng vị vua mới sinh.

Và ba ông đi mãi, đi mãi, dưới sự hướng dẫn của ba sao lạ … Và đến đây chúng ta đã biết được phần cuối của câu chuyện rồi. Đó là ba nhà đạo sĩ đến kính bái Chúa Giêsu mới giáng sinh ở Bêlem (Mt 2,1-12).

Apraham, ba nhà đạo sĩ đã đi trên một con đường: con đường của tìm kiếm, con đường của đức tin, con đường dẫn tới tương lai, dẫn tới sự sống. Các vị đã chọn đi trên con đường đó với bao quả cảm, với bao nỗ lực và phấn đấu. Con đường ấy dẫn đưa các vị đến những thành đạt kỳ ảo nhất và cũng dễ hiểu nhất. Con đường ấy là con đường duy nhất, vì kinh nghiệm cho chúng ta thấy rằng, chẳng còn con đường nào khác. Con đường ấy thật nhiều đột biến, thật nhiều thử thách và gian nan, đôi khi rất tăm tối, nhưng cũng đầy hứng thú và kỳ diệu …

Con đường đức tin hay hành trình chinh phục chân lý. Con đường dẫn con người đến những đỉnh cao, những thực tại siêu vời của cuộc sống …

Đó cũng là con đường của chúng ta, của mọi người. Mỗi người đều được mời gọi hướng về sự thật, hướng về vô biên. Con đường ấy cho cả hôm nay, hôm qua và ngày mai, không thể có một con đường nào khác. Chỉ có đức tin mới dẫn đến sự thật, chỉ có tín trung mới dẫn đến sự sống. Đó là chấp nhận phiêu lưu, chấp nhận mạo hiểm, như nhà leo núi chấp nhận những khó khăn để đạt được danh hiệu cao quý nhất của nhà chinh phục.

Chân lý – sự sống. Đó là nguyên lý cao nhất. “Phải sẵn sàng hy sinh những gì yêu quí nhất để theo đuổi cuộc tìm kiếm ấy, dù có phải hy sinh cả cuộc sống” (Gandhi).

Mãi mãi đi trên hành trình của Apraham, của ba nhà đạo sĩ, hành trình của lòng tin và hy vọng.