Gia đình cộng đoàn yêu thương

(Trích trong ‘Niềm Vui Chia Sẻ’)

Vào năm 1990, cậu bé siêu sao màn ảnh Macaulay Culkin nổi bật với bộ phim “Ở nhà một mình” (Home Alone). Bộ phim này với doanh thu hơn 500 triệu đô la. Bố mẹ cậu Macaulay Culkin từng đi làm kiếm sống. Ông Culkin là ông từ tại một nhà thờ ở NewYork; bà Patrica Bentrup là một nhân viên trực điện thoại. Với số tiền lớn do cậu con mang về, hai ông bà liền bỏ việc, ở nhà làm chủ những món tiền mà tài năng của cậu nhỏ còn hứa hẹn nhiều.

Nhưng kể từ khi hai ông bà ở nhà, mái ấm gia đình trở thành bất ổn. Bố mẹ Macaulay Culkin thường xuyên gây gổ với nhau tới mức bà Patrica tố cáo chồng “rượu chè be bét, xúc phạm tình dục quá đáng và bội tín”.

Bắt đầu đóng phim từ tuổi lên tám, năm nay Macaulay Culkin đã 15 tuổi. Buồn nản và cô độc trong gia đình, cậu thường tìm giải khuây trong những bữa tiệc vô độ và ở những hộp đêm. Hậu quả là sự nghiệp của ngôi sao đang lên này đã khựng lại. Ba bộ phim gần đây do cậu thủ vai chính hoàn toàn không đạt được thành công như những bộ phim ban đầu.

Anh chị em thân mến,

Gia đình là một tổ ấm khi vợ chồng biết quảng đại hy sinh cho nhau và cho con cái, mặc dù đời sống kinh tế có khi còn chật vật khó khăn. Nhưng một khi gia đình để cho tiền của chi phối, tổ ấm sẽ bị xáo trộn đưa đến ích kỷ, đổ vỡ và chia ly, điển hình là tổ ấm của gia đình của cậu Macaulay Culkin. Cho hay rằng, tiền của không làm nên hạnh phúc gia đình. Chính tình yêu quảng đại mới tạo nên hạnh phúc cho gia đình.

Trong một thời gian dài, ở Âu Mỹ, người ta đã lãng quên những giá trị gia đình. Người ta nói nhiều đến tự do cá nhân, đề cao việc nhập thể và cuộc giải phóng con người. Dựa vào tự do cá nhân, những luật lệ và quy định tự do của mình, Âu Mỹ đang tách ly tình dục khỏi tình yêu, tình yêu khỏi hôn nhân, hôn nhân khỏi việc sinh con, và việc sinh con khỏi trách nhiệm đối với Chúa. Hậu quả là ở Mỹ hiện nay con số những đứa con sinh ngoài hôn nhân lên tới 30%. Ở Anh cũng có đến 30% trẻ con sinh ngoài gia đình, hơn nữa, 20% trẻ em chỉ sống với cha hoặc mẹ và 40% cuộc hôn nhân kết thúc bằng ly dị. Và tình trạng trẻ em trong các gia đình đổ vỡ này thường có xu hướng chán đời, dễ bệnh hoạn, học kém, dễ bị lôi cuốn vào tội ác hơn, rồi cuối cùng chính chúng sẽ lập lại chu trình gia đình đổ vỡ mà chúng từng là nạn nhân. Thật không một xã hội nào có thể tồn tại nếu nó dành cho trẻ em quá ít sự an toàn, sự chăm sóc và tình yêu. Bức tranh ảm đạm này hiện đang lởn vởn đe doạ phần còn lại của thế giới đang phát triển, trong đó có đất nước chúng ta.

Thử hỏi bối cảnh không mấy tốt đẹp của gia đình ở nhiều nơi trên thế giới hiện nay. Lễ Kính Thánh Gia nói gì với các thành viên của gia đình về những giá trị mà Tin Mừng luôn đề cao?

Chúa Giêsu đã sinh ra trong một gia đình, mà lại là một gia đình nghèo ngài cũng có cha mẹ như bao trẻ em khác. Cha mẹ Ngài cũng là những người lao động phải sống bằng mồ hôi nước mắt như hầu hết các gia đình khác. Là Thiên Chúa, Ngài đã đến với loài người như một con trẻ bé bỏng, cần đến sự đùm bọc, che chở của những người thân. Cũng như bao trẻ em khác, Ngài cũng bị những biến cố lớn nhỏ của gia đình và xã hội chi phối, đưa đẩy, ảnh hưởng.

Rồi những năm thơ ấu, những thời kỳ niên thiếu và thanh niên, Chúa Giêsu đã sống bên cạnh Đức Maria, Mẹ Ngài, và Thánh Giuse, cha nuôi Ngài. Ngài cũng đã phải tập đi, tập nói, tập đọc, tập viết. Ngài cũng đã phải học Thánh Kinh, Lề Luật. Ngài cũng đã phải tập lao động với những dụng cụ như cưa, bào, đục… trên những khúc cây, tấm ván. Ba mươi năm tại Nazarét là một chuỗi ngày bình dị như hàng trăm gia đình cùng thôn cùng làng, như hàng triệu cuộc sống của con người qua các thời đại.

Trong phụng vụ Lời Chúa hôm nay, bài sách Huấn Ca nhấn mạnh đến lòng hiếu thảo của người con đối cha mẹ trong gia đình, khiến chúng ta dễ dàng hình dung ra cách sống của Con Thiên Chúa làm người dưới mái ấm gia đình Nazarét. Bài Tin Mừng nhắc đến vai trò đặc biệt của Thánh Giuse trong sứ mạng bảo vệ, che chở, dưỡng nuôi Chúa Cứu Thế, và Thánh Giuse đã chu toàn vai trò đó một cách khiêm tốn nhưng anh dũng, không quản ngại hy sinh gian khó. Ở đây, vai trò của Đức Maria xem ra rất khiêm tốn, đúng với cung cách khiêm nhu của người “Nữ tỳ của Chúa”. Còn bài đọc 2 là lời nhắn nhủ của Thánh Phaolô về mối quan hệ giữa những người được Chúa yêu thương, tuyển chọn sống thành gia đình của Thiên Chúa: đó là lòng từ bi, nhân hậu, là khiêm cung, ôn hòa, là nhẫn nại chịu đựng, chấp nhận nhau và tha thứ cho nhau. Gia đình của Chúa Giêsu, Mẹ Maria và Thánh Giuse là một gia đình đã sống trọn vẹn hơn ai hết tinh thần ấy, vì các ngài đều là những “tôi tớ của Thiên Chúa” trong ý nghĩa là mỗi vị và cộng đoàn ba vị, đều lãnh nhận từ Thiên Chúa một sứ mạng đặc biệt. Gia đình Nazarét là gương mẫu, là lời mời gọi đến với mỗi người chúng ta trong các gia đình Công giáo ngày nay.

Thưa anh chị em, gia đình là cái nôi đầu tiên đón tiếp con người và cung cấp cho con người những điều kiện cần thiết của cuộc sống và hạnh phúc. Trong gia đình, một trẻ thơ khám phá dần dần mối tương quan với thế giới chung quanh, nhận lãnh sự giáo dục đầy trìu mến của cha mẹ và những người thân thương. Đối với Kitô hữu, gia đình còn là một cộng đoàn yêu thương phản ánh cộng đoàn của Thiên Chúa, theo gương mẫu Thánh Gia Nazarét. Sứ mạng thật cao cả, nên trách nhiệm thật lớn lao của các bậc làm cha làm mẹ. Chức năng nhiệm vụ vừa cao cả vừa nặng nề ấy gia đình chỉ có thể hoàn thành nếu biết sống theo tinh thần và tâm tình của Thiên Chúa: Đó là yêu thương và tha thứ. Đó là quy luật trọng yếu trong mối quan hệ giữa vợ chồng, giữa con cái và cha mẹ. Vì trong đời sống gia đình, con người có đầy đủ những dữ kiện để biến cuộc sống gia đình thành thiên đàng hoặc hỏa ngục trần gian.

Cuộc sống gia đình tạo cho chúng ta những cơ hội quý báu để thực hiện tinh thần yêu thương quên mình, mưu tìm hạnh phúc cho người khác. Cuộc sống gia đình luôn đòi chúng ta phải dẹp bỏ ý riêng mình, quan điểm riêng của mình, để tôn trọng và giúp đỡ người thân của mình phát triển về mọi mặt. Do tình hình khác nhau, giáo dục và truyền thống khác nhau, tuổi tác khác nhau, sở thích khác nhau, nên chuyện xung đột là đương nhiên không thể tránh được giữa vợ chồng, giữa cha mẹ con cái. Muốn vượt qua những xung đột, những căng thẳng ấy, mỗi người –dù vợ hay chồng, dù là con cái hay cha mẹ– đều phải thấm nhuần tinh thần phục vụ của Chúa Kitô: “Tôi đến để phục vụ, chứ không để được phục vụ”. “Ai muốn làm đầu, thì hãy làm tôi tớ phục vụ mọi người” (Lc 22,26).

Anh chị em thân mến, Con Thiên Chúa làm người đã sống trong một gia đình để nói lên sự cao trọng của cộng đoàn gia đình. Nhưng thực tế chúng ta còn chứng kiến cảnh những gia đình tan vỡ và cảnh những gia đình không hội đủ điều kiện về kinh tế, tài chánh, văn hóa để những người trong đó sống cho ra người, để con cái được giáo dục nên người hữu ích cho xã hội. Là môn đệ Chúa Kitô, chúng ta có trách nhiệm nặng nề trong việc xây dựng gia đình của chúng ta và giúp các gia đình khác có đủ điều kiện vật chất, tinh thần để sống phù hợp với chức năng của con người, xứng với phẩm giá con người là con cái của Thiên Chúa, là anh em trong đại gia đình của Cha trên trời.

17. Chúa Nhật Lễ Thánh Gia

Mừng Lễ Thánh Gia Thất hôm nay, Hội Thánh mời gọi chúng ta hãy hướng nhìn lên gia đình Thánh Gia Nagiareth, nơi đó có Cha Giuse, có Mẹ Maria và Hài Nhi Giêsu mà chúng ta quen gọi là gia đình Thánh Gia Thất. Đây là một gia đình gương mẫu cho tất cả các gia đình noi theo. Đây là một gia đình hạnh phúc. Hạnh phúc vì gia đình đó sống yêu thương và quan tâm thi hành ý Chúa.

Thánh Giuse là một gia trưởng rất giàu tình thương, một gia trưởng biết hành động một cách cân nhắc trước những tình huống khó khăn, Ngài để tâm chu toàn thánh ý Thiên Chúa nên rất mau mắn đem Hài Nhi Giêsu và Mẹ Maria trốn qua Ai cập. Là một gia trưởng gương mẫu, Ngài dám bỏ những gì là riêng tư như tài sản, họ hàng, quê hương để sẵn sàng vâng theo ý Chúa. Thánh Giuse đúng là một mẫu gương tuyệt vời cho các gia trưởng noi theo.

Bên cạnh đó, ta cũng thấy Mẹ Maria, Ngài là một người vợ và là một người mẹ hết sức thánh thiện, bởi vì trước những biến cố rất lạ thường, trước những biến cố rất quan trọng có liên quan đến cả một cuộc đời, mà Mẹ Maria không nghi ngờ, không ngại khó để sẵn sàng vâng phục theo thánh ý Chúa . Có thể nói Mẹ chính là niềm vui cho trẻ Hài Nhi Giêsu, là sự hãnh diện cho Thánh Giuse, là niềm hạnh phúc cho các mục đồng, và là nguồn an ủi cho ba nhà đạo sĩ. Mẹ chính là một cái máy điều hòa không khí để cho hang đá Belem đang giá lạnh được trở nên ấm cúng một cách lạ thường. Mẹ Maria xứng đáng là một mẫu gương tuyệt vời cho các người vợ, người mẹ trong gia đình noi theo. Mẹ là hồng ân mà Thiên Chúa ban tặng cho chúng ta.

Người thứ ba trong gia đình Thánh Gia mà ta không thể không nhắc đến đó chính là Chúa Giêsu, Ngài là một con người nhỏ nhất, nhỏ nhưng lại quan trọng nhất. Quan trọng nhất, bởi vì Ngài là Vua cả trời đất, Ngài là Thiên Chúa tình yêu, Ngài là chỗ dựa duy nhất cho con người mà trong gia đình Thánh Gia, Ngài là trung tâm. Dù là Thiên Chúa, là con trong gia đình Thánh Gia Thất, Ngài luôn thực thi thánh ý Thiên Chúa, luôn vâng lời Thánh Giuse và Mẹ Maria, Ngài làm tròn bổn phận của đứa con ngoan trong gia đình. Ngài làm tròn bổn phận làm người trong cuộc đời trần thế. Do đó, Chúa Giêsu đúng là một mẫu người lý tưởng để mỗi người chúng ta nhìn vào đó mà suy gẫm và bắt chước.

Nếu chúng ta đem gia đình Thánh Gia vào gia đình của mình, chúng ta dễ dàng nhận thấy điểm chung là gia đình chúng ta có tình yêu thương của Thiên Chúa. Hay nói cách khác, nếu gia đình chúng ta có tình thương, và tổ ấm gia đình chỉ được xây dựng được khi nào có tình thương thì mọi người trong gia đình sẽ có quảng đại để lo cho nhau, và để đem lại niềm vui cho nhau. Hơn nữa, có Thiên Chúa ngự trong gia đình, chúng ta sẽ được bình an và hạnh phúc.

 Lạy Thánh Gia Nagiareth, xin ngự trị trong gia đình chúng con và ban ơn cho chúng con biết yêu thương nhau, xây dựng tổ ấm gia đình trên tình yêu của Thiên Chúa, mỗi người trong đó biết quan tâm thực thi ý Chúa, thực thi giới răn yêu thương, quan tâm đến nhu cầu và lợi ích của người khác. Amen.

18. Mẫu gương thánh thiện - Lm Minh Vận, CRM

Trước đây phỏng gần ba năm, tôi hân hạnh được gặp và tâm sự với một vị lão thành chừng trên 70 tuổi từ bên Đức qua Mỹ thăm bà con thân quyến tại tiểu bang Texas. Trong tâm tình cởi mở và khiêm tốn, ông kể cho tôi nghe về các ơn phúc Chúa và Đức Mẹ đã thương ban cho gia đình ông. Ông nói: Bà xã con bị bán thân bất toại đã trên 30 năm nay, khi miền Nam Việt rơi vào tay cộng sản, gia đình quyết tâm ra đi theo làn sóng di cư để trốn thoát cộng sản như nhiều người hồi cuối tháng 4, 1975. Con phải vất vả lắm mới vác nhà con lên vai để cùng với các con vượt biên ra hải ngoại, hiện nay gia đình chúng con đang định cư tại Đức. Công việc chính của con trên 30 năm nay, khi còn ở Nam Việt cũng như hiện nay trên đất Đức là săn sóc nhà con từ việc ăn uống, giặt giũ, vệ sinh... Tóm lại, tất cả mọi sự lo cho nhà con như một người tôi tớ. Hồi mới sang, nhà con cảm thấy đau lòng vì hoàn cảnh này kéo dài mãi, nên bà đã tha thiết cầu xin Chúa cho bà được chết sớm để khỏi làm khổ, vất vả cho chồng cho con... Khi con biết được ý bà, con cùng với các cháu cố gắng tìm mọi cách cho bà được vui sống và luôn biết vâng theo thánh ý Chúa, khỏi phải lo lắng buồn phiền gì; vì con nghĩ rằng, Chúa đã định liệu tất cả và ban cho chúng con như thế, sao lại không hoàn toàn vâng phục thánh ý Người, Chúa đã liên kết vợ chồng nên một, cần phải giúp cho nhau được hạnh phúc. Khi vợ mình còn khỏe hầu hạ mình, sao  khi bà đau yếu, mình không hầu hạ bà, để làm cho bà được vui sống hạnh phúc. Thú thực, Chúa và Đức Mẹ ban cho gia đình chúng con luôn được êm ấm thuận hòa, các cháu ngoan ngoãn, học hành thành công và đã làm nên sự nghiệp cả. Chúng con lại được một con dâu rất tốt, ngoan ngoãn hiếu thảo đến nỗi chúng con coi cháu như là con gái của mình, có cháu tận tụy hầu hạ mẹ thế con, mà nay con mới có hai tháng nghỉ hè, sang Hoa Kỳ thăm bà con thân quyến đã nhiều năm xa cách.

I. THÁNH GIA, MẪU GƯƠNG THÁNH THIỆN

Hôm nay cùng với toàn thể Giáo Hội, chúng ta long trọng mừng Lễ Thánh Gia Thất, Chúa Giêsu, Đức Mẹ và Thánh Giuse. Đây là một Gia Đình Thánh, một mẫu gương thánh thiện nhất cho các gia đình con cái Chúa noi theo bắt chước.

Sứ Điệp Tin Mừng chúng ta vừa nghe cho chúng ta thấy: Thánh Giuse, một Vị Gia Trưởng đã hy hiến tất cả cuộc đời để lo tìm hạnh phúc cho Chúa Giêsu và Mẹ Thánh Người. Giữa đêm khuya, khi vừa được lệnh Sứ Thần Chúa truyền, ngài không hề nghi ngờ, đắn đo, ngại ngùng, tức tốc chỗi dậy đem Hài Nhi Giêsu và Mẹ Ngài lên đường trốn sang Ai Cập. Cuộc sống tại Ai Cập đang trôi qua, thì lại được lệnh Sứ Thần truyền đem Hài Nhi và Mẹ Ngài trở về Israel, Thánh Giuse cũng vội vã lên đường ra đi để bảo vệ Hài Nhi và Mẹ Ngài; nhưng trên đường trốn chạy, lại nghe nói Arkhela là kẻ tàn bạo độc ác hơn nữa, lên ngôi làm vua xứ Giuđa thế vị phụ vương Hêrôđê, đang lúc do dự tiến thoái lưỡng nan, thì lại được lệnh Sứ Thần Chúa, Thánh Giuse tuân theo đem Chúa Hài Nhi và Mẹ Ngài lánh sang xứ Galilea và lập cư ở Nazareth.

Thánh Giuse, tuy là Gia Trưởng của Thánh Gia, nhưng ngài đã sống như một tôi tớ khiêm nhu, cần mẫn và khôn ngoan, đầy lòng tin tưởng bằng một Đức Tin tuyệt đối vào Thiên Chúa, dù bên ngoài Giêsu cũng chỉ là một Hài Nhi như bất cứ Hài Nhi nào, Mẹ Ngài cũng chỉ là một phụ nữ tầm thường như bất cứ phụ nữ nào. Ngài không hề thắc mắc: "Thiên Chúa quyền uy vô cùng sao lại trốn chạy một thụ tạo?" Đức Tin tuyệt đối vào Chúa Cứu Thế và Mẹ Thánh Ngài, đã là lẽ sống của Thánh Nhân, nên ngài sẵn sàng cùng chung tay với Bạn Thánh ngài phục vụ Chương Trình Cứu Độ của Chúa Cứu Thế. Ngài đã lao công vất vả trong nghề thợ mộc để nuôi sống gia đình, dùng tài khéo "Đào Vi Thượng Sách" để bảo vệ thanh danh cho Đức Mẹ.

Mẹ Maria, dù được Thiên Chúa tuyển chọn là Mẹ Đấng Thiên Sai, biết Thánh Giuse phải đau khổ, nhưng Mẹ vốn thầm lặng khiêm nhu, hoàn toàn tin tưởng mọi sự  nơi sự quan phòng khôn ngoan vô cùng của Chúa, Mẹ không bao giờ hé môi bộc lộ Thiên Chức cao trọng của Mẹ. Mẹ luôn lụy phục Thánh Giuse như một người vợ, một bề dưới, hoàn toàn tuân theo chỉ thị của Thánh Nhân.

Chúa Giêsu, dù là Ngôi Hai Thiên Chúa cao cả và khôn ngoan vô cùng, Chúa cũng chỉ sống như một Hài Nhi bất lực hoàn toàn lệ thuộc vào cha mẹ, luôn vâng phục như một người con ngoan thảo để làm hài lòng cha mẹ, vì Chúa luôn tôn kính yêu mến cha mẹ như những Đấng là Đại Diện của Cha Trên Trời.

II. SỐNG THEO MẪU GƯƠNG THÁNH GIA

Sách Giáo Huấn khuyên dạy những người làm con phải thảo hiếu tôn kính cha mẹ xứng đáng với nghĩa vụ làm con, vì: "Ai yêu mến cha mình thì đền bù tội lỗi, ai thảo kính mẹ mình, thì như người thu được một kho tàng... Ai vâng lời cha thì làm đẹp lòng mẹ... Lễ vật dâng cho cha sẽ không rơi vào quên lãng, của biếu cho mẹ sẽ đền bù tội lỗi và xây dựng đức công chính" (xem Sir 3:3-7,14-17). Thánh Phaolô cũng khuyên nhủ chúng ta: "Hỡi những người làm con, hãy vâng lời cha mẹ trong mọi sự, vì đó là đẹp lòng Thiên Chúa" (Col 3:20).

Thánh Phaolô cũng khuyên dạy các bậc cha mẹ hòa thuận thương yêu và gây hạnh phúc cho nhau, để nên gương sáng cho con cái: "Hỡi các bà vợ, hãy phục tùng chồng mình trong Chúa cho phải phép; hỡi những người chồng hãy thương yêu vợ mình..." Ngài thêm: "Hỡi những người cha, đừng phẫn nộ với con cái để chúng khỏi nhát đảm sợ sệt!" (Cor 3:18-19;21). Vì: "Cha mẹ hiền lành để đức cho con!" Trái lại, nếu cha mẹ làm gương mù cho con bằng những tật say sưa, rượu chè, cờ bạc, hút xách; bất thuận cãi lẫy nhau, đánh đập nhau hay sống bê bối, sẽ khiến cho con cái bất phục, thiếu tôn kính, thiếu vâng phục hay có khi còn sinh lòng khinh chê nữa. Khi đã bị nhiễm lây các tội lỗi, các tật xấu, con cái sẽ trở thành ngang tàng, ngạo ngược, tác hại cho gia đình và xã hội. Ca dao Việt Nam chẳng đã có câu: "Con hư tại mẹ, cháu hư tại bà!"

III. ẢNH HƯỞNG CỦA CHA MẸ TRÊN CON CÁI

Trong đời sống hằng ngày, chúng ta thấy nhan nhản những chuyện thương tâm xảy ra: Biết bao thanh thiếu niên phạm pháp, giết người, cướp của, xì ke, ma túy, cờ bạc, rượu chè... Chỉ vì chúng bị nhiễm lây tật xấu của cha mẹ, hay ít ra không được sự săn sóc giáo dục hoặc không được thấy gương sáng của cha mẹ... Nhưng đồng thời, chúng ta thấy nơi tiểu sử các vị Thánh, các ngài được trở nên các vị anh hùng, các nhà lãnh đạo, các vị ái quốc, suốt đời xả thân vì công ích, nhất là các vị Thánh làm thơm danh cho dân tộc, cho Giáo Hội, làm hiển vinh Thiên Chúa, cứu giúp muôn linh hồn, chỉ vì các ngài đã được hưởng nhờ sự săn sóc giáo dục, công đức và gương sáng, sự thánh thiện của cha mẹ.

Chớ gì mỗi người chúng ta, là những bậc làm cha mẹ, biết ý thức trách nhiệm quan trọng và sứ mạng cao cả của chúng ta là đại diện Thiên Chúa, cộng tác viên của Chúa trong việc cưu mang sinh thành dưỡng dục con cái Chúa trao, để chúng ta noi theo mẫu gương Thánh Gia Thất, chu toàn sứ mạng Chúa trao phó. Là những người con, chúng ta hãy noi theo gương Chúa Giêsu luôn trọng kính, hiếu thảo ngoan ngoãn vâng phục cha mẹ như những vị Đại Diện của Chúa.

Kết Luận

Như thi sĩ La Martine nói: "Phúc cho những ai mà Thượng Đế ban cho một bà mẹ thánh đức!" Chớ gì lời đó cũng rất đúng cho chúng ta là những bậc làm cha mẹ, để con cái chúng ta cũng hãnh diện quả quyết rằng: "Thật hạnh phúc biết bao vì Thiên Chúa đã ban cho chúng ta những bậc cha mẹ thánh thiện!" Để rồi chúng ta cũng được sung sướng thưa với Chúa như Thánh Augustinô nói về nẹ ngài: "Lạy Chúa, con được trở nên tôi tớ Chúa như ngày nay là nhờ công nghiệp của mẹ con, một nữ tỳ thánh thiện của Chúa, tất cả mọi sự con có đều nhờ bởi công đức và lời cầu nguyện của mẹ con!".

19. Lễ Thánh Gia Thất

(Trích trong ‘Suy Niệm Phúc Âm Hằng Ngày’ - Radio Veritas Asia)

Cổ tích vùng Rotal mạn Bắc nước Pháp có kể lại một câu chuyện sau đây:

Có một gia đình nọ gồm cha mẹ và một người con sống rất hiệp nhất yêu thương nhau. Nhưng một đêm kia, đang lúc mọi người ngủ say, một trận giông bão to lớn chưa từng thấy, chỉ trong mấy giờ đồng hồ cả vùng đều lụt lớn, nhà cửa sập cả, thây người và vật trôi bồng bềnh. Người cha của gia đình cõng vợ trên vai mình và bà vợ tay bế đứa con. Nước càng lúc càng dâng cao, chẳng bao lâu ngập đầu của hai vợ chồng. Dù ngộp thở và vô cùng mệt mỏi, bà mẹ cố giơ cao hai cánh tay nâng cao đứa con lên khỏi mặt nước để đứa bé khỏi chết ngộp. Hai vợ chồng sẵn sàng chờ chết, nhưng chỉ mong có ai cứu được đứa bé khỏi chết. Vừa lúc đó, có một thiên thần bay ngang qua, trông thấy cái đầu bé tí nhô khỏi mặt nước, vội cầm lấy kéo lên và dính chùm theo là cả cha mẹ đứa bé. Thế là nhờ yêu thương hiệp nhất mà cả gia đình được thoát nạn.

Có lẽ chưa bao giờ gia đình lại khủng hoảng trầm trọng trong thế giới như chúng ta đang sống hiện nay. Rất nhiều gia đình trong xã hội là những gia đình què quặt, tan nát, nạn ly thân, ly dị và phá thai, và những gia đình chia ly vì chiến tranh, bạo lực, áp bức của các chế độ vô nhân. Những gia đình bất hòa vì nạn thất nghiệp, vì nạn kinh tế khó khăn, eo hẹp hay vì nạn cờ bạc rượu chè, ma túy, thuốc sái và ham mê buông thả trong lạc thú. Vì thế, những người phải trả giá mắc mỏ nhất cho hậu quả của các cuộc khủng hoảng này là con cái, là trẻ em và giới trẻ.

Làm sao con người có thể hạnh phúc tươi vui khi phải sống trong các gia đình như thế? Làm sao thế giới có thể an bình thịnh vượng khi các tế bào nòng cốt của xã hội bị bệnh hoạn như vậy?

Qua ngày lễ Thánh Gia, Mẹ Giáo Hội kêu mời chúng ta suy tư nghiêm chỉnh trở lại ý nghĩa cuộc sống gia đình và đề nghị với chúng ta một mẫu gương, đó là mẫu gương của tổ ấm gia đình Nazareth xưa, gia đình của Chúa Giêsu, Ðức Mẹ và thánh Giuse.

Chương ba sách Ðức Huấn Ca là một bài quảng diễn điều răn thứ Tư của Mười Giới Luật, dạy con cái phải thảo hiếu cha mẹ. Ngoài những lý do luân lý tự nhiên như câu ca dao Việt Nam nêu lên:

"Công cha như núi thái sơn,

nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra.

Một lòng thờ kính mẹ cha,

cho tròn chữ hiếu mới là đạo con".

Tác giả sách Ðức Huấn Ca còn nhấn mạnh đến lý do tôn giáo nữa. Ðó là thái độ sống hiếu với cha mẹ, với những người đã dày công mang nặng đẻ đau, sinh thành, dưỡng dục chúng ta. Thiên Chúa sẽ nghe lời những người con hiếu thảo khi họ kêu khấn lên Ngài.

Suy tư trên đây là một thí dụ điển hình cho thấy người sống đạo, người đạo đức như tác giả sách Ðức Huấn Ca, biết nhìn ra ý nghĩa sâu thẳm siêu việt nằm trong chính cái nhân loại tầm thường của cuộc sống mỗi ngày. Thiên Chúa không xa vời đối với Chúa Giêsu nhưng Ngài luôn hiện diện ngay trong cái tầm thường nhất của mỗi ngày sống chúng ta. Bởi vì Ngài đã đến sống giữa con cái loài người, đồng hành với con người, chia sẻ mọi buồn vui, mọi âu lo khó nhọc của cuộc sống con người. Khi biết nhìn thực tại bằng đôi mắt của lòng tin thì mọi sự trong thế giới hữu hình này đều được biến đổi và nói lên được sứ điệp mà Thiên Chúa muốn nhắn gởi chúng ta: một gia đình trong đó mọi thành phần biết kính sợ Thiên Chúa, biết yêu thương tôn trọng lẫn nhau, hy sinh cho nhau, sống cho nhau và sống vì nhau thì sẽ là một gia đình được tràn đầy phúc lành và sức sống thiên linh của Thiên Chúa.

Sự thật này được nêu bật trong Thánh Vịnh 28. Ðây là bí quyết tạo hạnh phúc cho gia đình, nhưng rất tiếc cũng là điều rất thiếu sót trong các gia đình của xã hội chúng ta ngày nay. Làm sao gia đình có thể hài hòa hạnh phúc nếu mỗi người chỉ ích kỷ, sống và tìm hưởng thụ cho riêng mình mà không muốn yêu thương, không muốn chia sẻ, không muốn dâng hiến, trao ban và lo lắng cho những người khác. Tình yêu đích thực bao giờ cũng đơm hoa kết trái, và gia đình chỉ là gia đình khi cha mẹ, con cái xum vầy bên nhau.

Một tình yêu không sinh hoa trái là một thứ tình yêu cằn cỗi, què quặt, bất bình thường. Một gia đình không có con cái là một gia đình buồn tẻ và không trọn vẹn. Dĩ nhiên, vì những lý do ngoài ý muốn, gia đình có thể thiếu vắng thành phần này hay thành phần khác, nhưng tình yêu là nhân tố nòng cốt không thể thiếu được. Một cuộc hôn nhân không tình yêu là một cuộc hôn nhân lầm lẫn, bởi vì chỉ có tình yêu chân thành sâu đậm được chăm bón vun xới mỗi ngày mới khiến cho gia đình trở thành tổ ấm hạnh phúc. Còn lấy nhau vì tiền của, vì lợi lộc, lấy nhau vì chức tước và địa vị thì sẽ không bao giờ tạo hạnh phúc cho con người và hôn nhân sẽ đi đến chỗ đổ vỡ. Nhưng tình yêu không chân thành, không thôi thúc cũng chưa đủ để đảm bảo hạnh phúc cho gia đình mà cần phải có những nhân đức Kitô và nhân đức xã hội.

Trong chương III thư gởi tín hữu Côlôsê, thánh Phaolô khuyên các tín hữu chu toàn các đòi buộc của lòng tin trong cuộc sống thường ngày. Trước khi đề cập đến bổn phận của các thành phần khác trong gia đình, thánh nhân nhắc cho mọi người biết một số các bổn phận căn bản phát xuất tự lòng tin Kitô: Là những người được chọn làm con cái Thiên Chúa, là thành phần sống động của xã hội và là công dân Nước Trời, hơn ai hết người Kitô hữu phải noi gương Chúa Giêsu sống tình yêu thương bác ái trọn vẹn cao độ đến sẵn sàng hy sinh mạng sống vì người khác. Bởi vì, chính thái độ sống yêu thương là thái độ sống nền tảng cho người Kitô hữu, giúp họ thực sự trở nên giống Thiên Chúa, và là nền tảng của mọi nhân đức khác, đặc biệt là các nhân đức xã hội, nhân bản.

Do đó, thánh Phaolô thôi thúc chúng ta hằng ngày biết mặc lấy tâm tình của lòng thương xót, nhân từ, khiêm tốn, dịu hiền và kiên nhẫn. Tất cả các nhân đức này đều giúp chúng ta duy trì được bầu khí hài hòa trong nội tâm, trong gia đình và giữa cộng đoàn. Bởi vì khi có lòng thương xót và nhân từ, chúng ta sẽ cảm thông với những lỗi lầm thiếu sót và yếu đuối của nhau, và dễ tha thứ cho nhau hơn bắt đầu bằng các thành phần trong gia đình mình, vợ chồng, con cái, họ hàng, bạn bè. Khi khiêm tốn, chúng ta cũng biết nhận ra những tội lỗi, những khuyết điểm, những yếu hèn và thiếu sót của chúng ta chứ không luôn luôn cho mình là phải, là hay, là giỏi, là nhất, và hung hăng chỉ trích lên án và kết tội người khác.

Khi khiêm tốn, chúng ta dễ châm chước cho người khác, vì biết rằng mình cũng như họ thôi, hay đôi khi còn tệ hơn họ nhiều và chúng ta sẵn sàng xin lỗi, sẵn sàng làm hòa, sẵn sàng đền bù sửa chữa. Khi hiền dịu và khiêm tốn, chúng ta không nóng nảy gay gắt với người khác, mà biết chịu đựng mọi thiếu sót, sơ xuất của họ, đồng thời ý thức được rằng người khác cũng đang phải kiên nhẫn chịu đựng những thiếu sót và sai quấy của mình.

Lời Chúa mà chúng ta tâm niệm và cùng với ơn thánh Chúa ban cho mỗi ngày, chúng ta có thể tập được các nhân đức trọn lành này. Sau khi khuyến khích mọi người mỗi ngày hãy mặc lấy tâm tình và tìm sống các nhân đức trên đây, thánh Phaolô đem nguyên tắc xem ra đơn sơ, nhưng thực hiện được cho đúng quả thật không dễ. Ðó là mỗi thành phần trong gia đình hãy cố gắng sống bổn phận riêng trong cương vị của mình một cách phù hợp với ý Chúa muốn: "Vợ hãy phục tùng chồng và chồng hãy yêu thương vợ, đừng gắt gỏng với nàng. Còn con cái hãy thảo kính cha mẹ và vâng phục các ngài. Cha mẹ hãy biết khoa sư phạm và rành tâm lý theo kiểu cách dạy dỗ, cư xử với con cái, đừng quá khắt khe đòi hỏi kẻo chúng chán nản ngã lòng".

Có người coi cái tôn ti trật tự của cuộc sống gia đình như thánh Phaolô trình bày là bất công, kỳ thị và lỗi thời. Vì trong xã hội nam nữ bình quyền, đặc biệt ngày nay trong liên hệ giữa vợ chồng với nhau họ được bình đẳng. Nhưng nếu chúng ta để ý đến nguyên tắc lấy tình yêu thương làm nền tảng cuộc sống thường ngày như thánh Phaolô đã nêu bật thì sẽ không có vấn đề nữa. Bởi vì trong yêu thương thì tất cả mọi người đều như nhau, không có phân chia ngôi vị. Nói như thế không có nghĩa là cuộc sống gia đình sẽ không bao giờ gặp khó khăn hay khủng hoảng, nhưng có nghĩa là cho dù có gặp những khủng hoảng, khó khăn trầm trọng đến thế nào đi nữa, nếu mỗi thành phần gia đình đều có tình yêu thương đích thật thì tất cả đều được san bằng trong yêu thương hợp nhất. và nếu sống tình yêu thương đó cách cụ thể thì sóng gió nào rồi cũng sẽ êm và con thuyền tổ ấm gia đình tiếp tục tiến tới. Sống yêu thương chân thành quảng đại vô vị lợi không phải là chuyện dễ, nhưng là điều có thể làm được và cần phải làm nếu chúng ta muốn tạo dựng hạnh phúc cho chính mình và cho người khác.

Sự thật này được minh chứng trong trình thuật Phúc Âm thánh Luca chương II: Sự thường mười hai tuổi vẫn là lứa tuổi thiên thần dễ thương và dễ mến nhất. Trong dịp cả gia đình đi hành hương ở Jérusalem hôm ấy, Chúa Giêsu đã khiến cho thánh Giuse và Mẹ Maria một lần phải rụng rời tay chân, khi Chúa Giêsu tự ý ở lại trong đền thờ mà không nói gì với hai người. Sau ba ngày hớt hải kiếm tìm và hỏi han khắp nơi, hai ông bà cảm thấy con đang đàm đạo đối chất với những tiến sĩ luật trong đền thờ.

Câu trách móc nhẹ nhàng của Mẹ Maria cho thấy tất cả tình yêu thương hiền dịu của Mẹ và của Thánh Giuse đối với Chúa Giêsu là một lời trách móc đầy yêu thương kính trọng. Sự im lặng của thánh Giuse thật vô cùng ý nghĩa: nó vừa tỏ nỗi lo âu một cách thầm kín, vừa cho thấy thái độ của thánh nhân tôn trọng tự do của Chúa Giêsu và biết  chấp nhận sự kiện không thể giải thích được. Bởi vì thánh nhân biết chắc phải có lý do nào kín ẩn lắm mới khiến cho một người con ngoan ngoãn tuyệt diệu như Chúa Giêsu có thái độ hành xử này.

Câu trả lời lạ lùng của Chúa Giêsu giải thích cho hành động bất thường ấy đã minh chứng cho thấy tuy còn nhỏ tuổi, Chúa Giêsu đã ý thức được sứ mệnh và nguồn gốc của mình. Chúa Giêsu thuộc về một thế giới và có sứ mệnh phải chu toàn mà ít người có thể hiểu nổi, kể cả Mẹ Maria và thánh Giuse. Tuy không hiểu được câu trả lời của Con, Mẹ Maria ghi nhớ kỹ mọi sự và suy niệm trong lòng. Cuộc suy gẫm ấy sẽ lâu dài và đau đớn, và Mẹ chỉ hiểu được mầu nhiệm đó khi đứng dưới chân Thập Giá của Người Con trong ngày Chúa Giêsu tử nạn vì yêu thương.

Sau biến cố kể trên, Chúa Giêsu lại theo Cha Mẹ về Nazareth, lớn lên trong khôn ngoan, tràn đầy ơn thánh, yêu thương tuân phục các Ngài cho tới ngày công khai rao giảng Tin Mừng cứu độ.

20. Suy niệm của Radio Veritas Asia

(Trích từ ‘Sống Tin Mừng’)

GIA ĐÌNH CẦU NGUYỆN CHUNG VỚI NHAU

THÌ SỐNG HIỆP NHẤT VỚI NHAU

Chúa Giêsu Kitô Con Thiên Chúa đã giáng sinh trong một gia đình cụ thể, có cha có mẹ là thánh Giuse và Mẹ Maria. Vì thế, trong bầu khí vui tươi của lễ Giáng Sinh, chúng ta có thể cùng nhau chia sẻ về đời sống gia đình. Mầu nhiệm Giáng Sinh sẽ giúp chúng ta hiểu sâu xa hơn về thực tại gia đình. Mầu nhiệm Giáng Sinh làm cho gia đình Thánh Gia trở thành mẫu gương cho các gia đình trên thế giới. Các bài đọc lễ Thánh Gia đều hướng về một chủ đề chung là mô tả hoàn cảnh sống của một gia đình có Chúa hiện diện và liên kết mọi thành phần lại với nhau.

Trước hết, bài đọc I sách Huấn Ca, nhắc lại bổn phận thảo hiếu của con cái đối với cha mẹ, vì Thiên Chúa suy tôn người cha trong con cái và củng cố quyền lợi của người mẹ trên người con. Vai trò và trách nhiệm của cha mẹ trên con cái là do ý muốn của Thiên Chúa và dựa trên ý muốn của Ngài. Bài đọc II trích từ Côlôsê ghi lại các lời khuyên của thánh Phaolô cho các thành phần trong gia đình: “Hãy đối xử với nhau theo qui luật của đức bác ái”, vì tình yêu tự nhiên giữa các thành phần trong gia đình không đủ. Tình yêu tự nhiên đó được triển nở thành tình thương bác ái, một tình thương đã được tình yêu của Thiên Chúa thanh luyện cũng cố, và tình thương bác ái đó được thể hiện trong những hành động cụ thể chứ không dừng lại ở lời nói suông qua môi miệng. Những lời khuyên này có thể được ta xem như là một hiến chương xây dựng hạnh phúc gia đình. Nếu chúng ta thực hiện được những điều này thì quả thật gia đình chúng ta sẽ được hạnh phúc biết bao.

Tâm tình bác ái của gia đình là sự hiện diện của Chúa trong tâm hồn của mỗi thành phần trong gia đình, đó là sự liên kết mọi thành phần trong gia đình lại với nhau như là cầu chúc của thánh Phaolô trong thơ gửi tín hữu Côlôsê: “Nguyện cho bình an của Chúa làm chủ trong lòng anh em. Nguyện cho Lời Chúa cư ngụ dồi dào trong lòng anh em”. Để thực hiện điều này, chúng ta hãy đặc biệt lưu ý đến hai việc đạo đức sau đây:

1) Việc đọc kinh chung với nhau trong gia đình.

2) Việc gia đình đọc Lời Chúa chung với nhau.

Gia đình cầu nguyện chung với nhau thì sống hiệp nhất với nhau. Gia đình Thánh gia Nagiarét được diễm phúc hơn mọi gia đình khác, vì có chính Chúa Giêsu hiện diện giữa các ngài. Nhưng nếu xét cho cùng thì cũng không phải là chuyện dễ dàng hơn, vì Chúa hiện diện trong gia đình Thánh gia với một hình thức hạ mình sâu thẳm nhất, qua hình thức của một con trẻ yếu đuối như bao trẻ thơ khác để cho mẹ Maria và thánh Giuse chăm sóc. Cần phải có đức tin sâu xa và vững mạnh lắm thì Đức Maria và thánh Giuse mới có thể chu toàn trọn vẹn vai trò của mình.

Việc cụ thể thứ hai là việc đọc Lời Chúa trong gia đình. Chúng ta hãy lấy mẫu gương gia đình Thánh Gia Nagiarét như một khởi đầu cho một sinh hoạt mới trong gia đình, và kể từ nay về sau, mỗi gia đình hãy chăm chỉ thực hiện việc đọc Lời Chúa trong gia đình: “Nguyện cho Lời Chúa cư ngụ dồi dào trong anh em”. Mỗi gia đình Kitô cần có một quyển Kinh Thánh để có thể đọc Lời Chúa hằng ngày chung với nhau, và nếu không hằng ngày được thì ít ra là mỗi tuần một lần. Phải giữ mức độ thường xuyên đều đặn, không nên để tùy hứng.

Sau cùng một khía cạnh khác được nói lên trong bài Tin mừng hôm nay, đó là thử thách mà gia đình Nagiarét gặp phải, đó cũng là thử thách mà mọi gia đình kitô chúng ta ngày nay cũng có thể gặp phải. Sự hiện diện của Chúa không mang lại đặc quyền đặc lợi cho gia đình, mà ngược lại có thể làm cho Đức Maria và thánh Giuse bị phiền phức nữa là khác, vì cảnh sống nghèo nàn bị lãng quên vẫn như cũ, nhưng Đức Maria và thánh Giuse đã vượt qua được thử thách với đức tin vững vàng, khiêm tốn chấp nhận dù không hiểu việc Chúa làm. Đó là mẫu gương cho tất cả mọi gia đình Kitô giáo hôm nay.

Xin Chúa gìn giữ chúng ta trong niềm tin và phát triển đức tin của mỗi người chúng ta, ban cho gia đình chúng ta được ơn hiệp nhất với nhau, sống yêu thương nhau, nâng đỡ nhau để chu toàn ơn gọi của mình.