Mồng Một Và Mồng Hai Tết

"Thịt mỡ dưa hành câu đối đỏ
Nêu cao, pháo nổ, bánh chưng xanh".

Trong ý nghĩ của dân chúng Việt Nam , mồng một tết là ngày Thiêng liêng nhất của cả năm, là khởi đầu của mọi sự khởi đầu, sự nghiệp của con người thành bại, tốt xấu một phần quan trọng là do thời điểm Thiêng liêng này quyết định. Do đó, trong ngày tết hôm nay chúng ta cùng dâng lên Chúa tất cả lòng tôn kính, cảm tạ Chúa đã và đang tiếp tục ban ơn. Chúng con tin chắc Chúa rất sẵn lòng ban ơn cho chúng con, nhất là những gì cần thiết cho việc sống đạo và ích lợi cho phần rỗi của chúng con trong suốt năm nay.

Năm hết tết đến, tôi lại nhớ câu : Chúa Giêsu càng thêm tuổi càng thêm khôn ngoan nhân đức. Tôi thấy hổ thẹn vì qua một năm rồi mà tôi chưa khắc phục được những khuyết điểm theo dự tính, chưa phát huy hết mức ưu điểm và khả năng để làm đẹp lòng Chúa. Năm mới này tôi quyết tâm sống đạo sốt sắng hơn, không chỉ giữ mình khỏi phạm tội làm mất lòng Chúa mà còn luyện tập các nhân đức: khôn ngoan, công bình, dũng cảm, tiết độ cụ thể trong công việc hàng ngày, tôi sẽ chạy đến Chúa với tâm tình con thảo, biết nói tiếng không với tội lỗI và quảng đại giúp đỡ mọi ngừơi. Chúa đã ban ơn gìn giữ chúng con trong suốt năm cũ, xin cũng chúc lành và ban những ơn cần thiết cho chúng con trong năm mới.

Mồng một tết là ngày vui, ngày đẹp, không khí tôn nghiêm, mọi người phải cư xử tốt đẹp với nhau. Dù ngày thường có giận dỗi thì hôm nay cũng phải cởi mở chan hoà: giận đến chết, tới tết cũng thôi. Tuy nhiên, chúng ta là con cái Chúa, chúng ta không chỉ sống vui với mọi ngừơi trong ngày tết mà còn tập sống vui vẻ, nhân ái trong suốt năm, đúng với tinh thần yêu thương của những người con cùng một tổ tiên, cùng một Cha. Mỗi người phải luôn vun bồi hoà bình và hạnh phúc trong lòng mình để có thể đem bình an hạnh phúc đến cho mọi người.

Mồng một tết còn có tục mừng tuổi và chúc thọ, có thể mừng bằng tiền, nhưng phải chú trọng đến mặt hình thức. Con cháu cũng nhận được sự tôn trọng, những lời khuyên bảo ân cần hữu ích trong dịp tết. Tết cũng là dịp giao lưu tình cảm, hoà hợp giữa ngừơi với người, là dịp đi chơi, thăm hỏi, chúc mừng, động viên nhau. Mọi người dẹp bỏ những lo âu, buồn phiền và chúc nhau những gì tốt đẹp nhất : phúc, lộc, thọ ....Tết năm mới là cơ hội duy trì và giữ vững mọi mối quan hệ gia đình và xã hội vốn có từ lâu đời (thăm hỏi và chúc mừng). Tết cũng phải là dịp chúng ta nhớ đến Chúa là Cha, người đã cho chúng ta tất cả hạnh phúc này, Người có ơn lớn lao không những đối với chúng ta mà còn đối với cha mẹ, tổ tiên chúng ta, Người cho mà không hề kể công, không đòi đáp trả. Cha mẹ chúng ta thường không hề tính công với con cái, nhưng bổn phận của chúng ta là biết đáp đền công ơn của các ngài; Chúa ban cho chúng ta và gia đình chúng ta nào ơn sinh thành, nào ơn cứu chuộc, ơn này ơn khác trong cuộc sống hàng ngày, chúng ta phảI mang ơn ngài biết kể sao cho xiết! là con hiếu thảo của Ngài, chúng ta phải biết sống sao cho đẹp lòng ngài, luôn biết đáp trả lời mời gọi của Chúa trong Kinh Thánh cụ thể trong Mười Điều răn, tám Mối Phúc thật và các lời khuyên Phúc Âm.

Lạy Chúa, trong tâm tình của ngày đầu năm mới, chúng con hết lòng cảm tạ Chúa về những ơn lành Chúa ban trong suốt thời gian qua, xin Chúa thương cho mọi người chúng con năm mới được dồi dào ơn lộc Chúa, luôn hăng say trong sứ vụ Phúc Âm hoá, luôn lưu ý đến việc làm gương sáng cho mọi người trong gia đình và bạn bè về niềm tin đối với Chúa và sự sống đời sau.

THIÊN CHÚA QUAN PHÒNG
Mt 6, 25 - 34: 9, 28b- 36

"Tiên vàn, hãy tìm kiếm Nước Thiên Chúa và sự công chính của Người, còn các thứ khác, Người sẽ thêm cho..." (Mt 6, 33)

Năm 1978, lúc tôi còn là thầy Sáu, Phó tế, đang công tác tại họ nhà, có một gia đình trẻ mời các thầy chủng viện đến ăn cơm ngày mồng hai Tết. Các thầy lúc đó đang ở tại họ đạo chỉ có tôi, Thầy Cảnh và thầy Hiệp. Thầy Liêm và Thầy Đằng đang đi giúp họ xa không có nhà. Bữa cơm hôm đó cũng vui. Phần chúng tôi là các thầy, khi đến đây ăn cơm cũng có ý để chia vui với gia đình dịp Tết, đồng thời cũng giúp củng cố niềm tin của gia đình còn khá "hôi nhang". Hôm đó, chúng tôi hoàn toàn không hiểu ý của chủ nhà chi cả; cho đến vài tuần sau, có người nhắc nhở chúng tôi: họ mời các thầy tới nhà ăn cơm là kén chọn chữ đó: CẢNH - HIỆP - LỰC. Vậy sao? Hóa ra người ta mượn tên của chúng tôi: Cảnh - Hiệp - Lực, để xông đất nhà họ vào Mồng Hai Tết, tránh bị xấu hái.... Trời ơi là trời.... Dù vậy, tôi cũng nói thêm, gia đình đó không khá đâu: nội trong năm đó, gia đình tan nát cả, mỗi người mỗi nơi.... Tại ai đây?

a. Những Ngày tết VN chúng ta, còn có quá nhiều cái cấm kỵ, những cái cấm kỵ tự mình trói buộc lấy mình: ngày Tết hoàn toàn nghỉ ngơi đã đành, ta còn phải kiêng cử: không được quét nhà - hay quét nhà thì không đổ bỏ rác đi - ngày Tết không được ăn mặc rách rưới, không được ở trần, kẻo ở trần cả năm - mình có cái tên không được thanh, tên xấu, thì không được xông đất nhà người, kẻo người ta chưởi; hay mình quá nghèo, cũng không ngang ngược vào xông đất nhà người khác lúc sáng sớm, khi người ta không mời...- mấy ngày Tết, không được chưởi bới kẻo xui cả năm - cây trái chưng trên bàn thờ phải là: mảng cầu, đu đủ, trái xoài (không phải dâng lễ phẫm quí giá với tấm lòng thành cho Thiên Chúa, hay cho ông bà Tổ tiên, mà là cầu cho chính mình mà thôi: CẦU - ĐỦ - XÀI ) - ba ngày tết, người ta còn cố gắng chúc cho nhau những lời thật tốt đẹp, tránh tới mức tối đa không nói những lời không hay để sang năm được may được lành.

b. Anh chị em thân mến, người ta tưởng tất cả những kiêng kỵ đó đem lại phúc lộc cho họ trong ba ngày Tết và trong cả năm, thực ra tất cả hầu như đêu ngược lại. Ai có thể tin rằng vì ngày Tết, tôi ở trần nên cả năm tôi sẽ phải ở trần như thế? Ai bảo đảm cho tôi rằng vì ngày Tết tôi không quét nhà, nên cả năm tôi sẽ giữ của cải lại được? Thực ra chúng ta sẽ là những người ngốc nghếch hết chổ nói, nếu ta tin và giữ theo mặt chữ mọi kiêng kỵ nêu trên... Chính bài Tin Mừng hôm nay giải thích cho chúng ta cặn kẻ về nguồn hạnh phúc thật từ đâu mà có, và muốn giữ được hạnh phúc, ta phải làm gì. Lời Chúa dạy hầu như hoàn toàn ngược lại: đừng lo cho mạng sống mình không có của ăn của mặc, chim trời và hoa huệ ngoài đồng Chúa còn lo cho chúng huống chi là con người - trước hết hãy lo tìm Nước Thiên Chúa, có nghĩa trước tiên hãy nghe và thực hành Lời Chúa, sống như Chúa Kitô đã sống; mọi sự khác Chúa sẽ lo cho ta sau... Sở dĩ người ta hay còn chạy theo hủ tục, mê tín dị đoan, kiêng kỵ tầm phào, chính là vì đức tin của ta còn quá kém,hiểu biết Lời chúa của ta quá nông cạn. Lịch sử Hội thánh qua 20 tk, chính các thánh đã là những tấm gương tin và thực hành Lời Chúa....

c. Gợi ý sống và chia sẻ:

* Là người Kitô hữu, là con Thiên Chúa những ngày tết năm nay ta có sẳn sàng loại bỏ những hủ tục, những kiêng kỵ vớ vẫn để tin vào một mình Thiên Chúa, vào sự quan phòng của Người không?

* Chúa nói: ai trong anh em có thể nhờ lo lắng mà kéo dài đời mình thêm dù chỉ một gang một tấc không? Là Kitô hữu chúng ta hiểu rõ câu nói này lắm, ta có tin vững vàng nơi Chúa Giêsu không?

MỒNG HAI TẾT 
Cầu Cho Ông Bà Tổ Tiên

Anh chị em thân mến.

Trong sự vui mừng của ngày tết, tôi chợt nhớ đến một bài hát của nhạc sĩ Trần Long Ẩn. Bài hát có tựa đề:

"Mừng Tuổi Mẹ".

Mỗi mùa xuân sang ,mẹ tôi già thêm một tuổi.
Mỗi mùa xuân sang, ngày tôi xa mẹ càng gần.
Rồi một ngày kia, tóc trắng mẹ bay,
Như gió như mây bay qua đời con.
Mẹ già như chuối chín cây,
Gió lay mẹ rụng, con thời mồ côi.
Mồ côi khổ lắm ai ơi,
Đói cơm lỡ nước, biết người nào lo.
Dù biết như thế, tôi vẫn phải tin: Mẹ tôi còn trẻ.
Mỗi mùa xuân mới, con mừng tuổi mẹ.

Bài hát nói lên tâm tình của người con, nhìn thấy mẹ như một ngọn đèn đã lụy dần với năm tháng. Người con hiếu thảo vẫn tin rằng mẹ mình còn trẻ, không phải vì thời gian, nhưng trẻ vì những sự việc mà con đã làm cho mẹ mình để nói lên tâm tình hiếu thảo. Mừng tuổi mẹ, không phải mừng vì mẹ chóng già, nhưng mừng tuổi mẹ vì thấy mẹ mỗi ngày được hạnh phúc vì những người con của mình. Mừng tuổi mẹ không phải chỉ bằng những lời nói, nhưng bằng cả tâm tình của người con hiếu thảo, thể hiện bằng những việc trong suốt cả năm và suốt cả cuộc đời.

Trong những ngày đầu năm mới, những người Công giáo đã dâng cho Chúa những giây phút đầu tiên của năm, để xin Chúa thánh hóa và ban phúc lành.

Hôm nay chúng ta cũng hiến dâng cho Chúa những người thân thuộc nhất của mình, những người đã vâng lời Chúa, hy sinh cả cuộc sống để lo lắng cho chúng ta. Tôi thiết nghĩ rằng: chúng ta cầu nguyện cho ông bà cha mẹ trong những giây phút linh thiên của ngày đầu năm, cũng không phải là những lời nói suông, nhưng bằng cả tâm tình của người con hiếu thảo, bằng cả những việc làm trong suốt cả năm và suốt cả cuộc đời của mình để làm cho cha mẹ được vui lòng. Chúng ta đã trải qua biết bao mùa xuân, tuổi đời càng lớn, cha mẹ cũng càng gần ngày để rời xa chúng ta. Nhưng cha mẹ rời xa trong tâm trạng âu lo, buồn phiền, thất vọng. Hay cha mẹ rời xa chúng ta trong tâm trạng vui mừng, hạnh phúc vì những gì mà con mình đã mang đến. Không phải bằng những lời chúc hoa mỹ trong những ngày xuân, nhưng bằng lòng hiếu thảo, diển tả qua con người và phong cách sống, mà mỗi mùa xuân, mỗi lần Mừng Tuổi Mẹ, niềm hạnh phúc đó càng được vươn cao hơn.

Việc cầu nguyện cho ông bà cha mẹ trong giờ phút linh thiêng của những ngày đầu năm mới, là một việc làm rất tốt. Nhưng để đạt kết quả thật sự, thì cần có cả tâm tình và hành động cần thiết, không phải chỉ cho ngày hôm nay mà suốt cả cuộc đời. Mong sao, những hành động, những lời nói, những suy tư của mỗi người chúng ta trong cuộc sống, là những lời Mừng tuổi Mẹ thật xứng đáng.

Chúng ta cùng nhau cầu xin Chúa cho chúng ta luôn biết cầu nguyện cho cha mẹ, biết Mừng Tuổi Mẹ bằng đời sống tốt đẹp với tâm tình của người con thảo hiền, để cha mẹ được có đời sống tươi trẻ mãi trong Chúa.

HIẾU THẢO

 "Con người có cố có ông 
Như cây có cội như sông có nguồn"

Người Việt Nam mang đậm ý thức về cội nguồn và có truyền thống tỏ lòng hiếu thảo với ông bà cha mẹ. Nét đẹp này rất phù hợp với lời Chúa mạc khải trong Kinh thánh, cụ thể trong điều răn thứ 4 : thảo kính cha mẹ, ông bà khi còn sống cũng như lúc qua đời.

Hôm nay, ngày đầu năm, ngày tết vui tươi của dân tộc, chúng ta cùng nhớ đến công ơn của ông bà cha mẹ đối với từng người chúng ta, nhờ các ngài mà chúng ta có được sự sống và và những ngày xuân hạnh phúc này. Mỗi khi nhắc đến công ơn cha mẹ, tôi nhớ đến bàn tay chai sạn của cha làm lụng vất vả để gánh vác gia đình, kiếm từng miếng cơm manh áo cho chúng tôi; nhớ đến những đêm thức trắng của mẹ để chăm sóc tôi khi yếu đau. Đó là chưa kể đến chín tháng cưu mang, 3 năm bú mớm, những năm tháng đưa đón tôi đến trường, khuyến khích học hành suốt bao nhiêu năm, bao vất vả nhọc nhằn không thể kể ra cho hết được. Tất cả những cực nhọc, lo toan vì con cái hôm nay vẫn còn chưa hết:

"Ru con mắt nhỏ hai hàng 
Nuôi con càng lớn mẹ càng lo thêm"

Ông bà cha mẹ đã nhận trách nhiệm nuôi dưỡng, giáo dục ta từ thuở chưa biết gì đến khi khôn lớn, có đủ lông đủ cánh để tự lập cho nên việc tỏ lòng biết ơn đối với các ngài là điều phải lẽ. Đó là đạo hiếu, là điều cơ bản mà mọi người phải giữ.

Chính Chúa đã dạy chúng con phải vâng lời ông bà cha mẹ trong những điều phả lí lẽ và khiêm tốn sửa mình khi được cha mẹ răn bảo. Trong sách châm ngôn nói rõ: "hỡi con, lệnh cha truyền, hãy lo tuân giữ, lời mẹ con dạy, chớ bỏ ngoài tai, vì huấn lệnh là ngọn đèn, lời dạy dỗ là ánh sáng và lời quở trách bảo ban là đường dẫn tới sự sống" (Cn 6, 20. 23). Cha mẹ ông bà là những người thương yêu chúng ta nhất trên đời, những điều các ngài dạy xuất phát từ tình thương nên chúng ta phải vâng theo. Vâng lời là điều đẹp lòng các ngài nhất và thường rất ích lợi cho bản thân chúng ta. Chúa dạy chúng con biết vâng lời cha mẹ ông bà trong những điều phảI lẽ và khiêm tốn sửa mình khi được cha mẹ răn bảo đúng đắn.

Việc thảo kính cha mẹ được Chúa Giêsu nhắc bảo rõ trong Tin Mừng Thánh Matthêu (Mt 15, 3-8). Luật của Thiên Chúa không ai tự ý vi phạm hay sửa đổi được. Khi ông bà cha mẹ còn sống, chúng ta phải có bổn phận chăm sóc; khi các ngài khuất bóng, con cháu phải nhớ thi hành lời dạy của các ngài, đồng thời phải cầu nguyện, xin lễ, viếng mộ ... để tỏ lòng hiếu kính, biết ơn.

Khi nhớ về cội nguồn của mình là ông bà, tổ tiên, chúng ta hiểu được lý do phải tôn thờ Thiên Chúa là cội nguồn. Ngài là nguyên lý sáng tạo, là Cha chung của tất cả chúng ta. Chính Ngài đã ban sự sống cho tổ tiên ông bà chúng ta để các ngài truyền lại cho con cháu. Ngài cũng tiếp tục ban ân huệ dư đầy cho từng người chúng ta, nhất là ơn cứu độ của Chúa Giêsu Kitô. Do đó bổn phận của chúng ta là biết ơn và phụng thờ Thiên Chúa Ba Ngôi.

Lạy Chúa, Chúa đã dạy chúng con giữ lòng hiếu thảo đối với ông bà tổ tiên. Xin Chúa tuôn đổ hồng ân xuống trên ông bà cha mẹ chúng con. Xin Chúa trả công cho bội hậu cho những bậc sinh thành dưỡng dục chúng con và ban ơn cho chúng con luôn sống phải đạo đối với các ngài.

ĐẠO HIẾU

Ðạo hiếu được coi là đạo của dân tộc Việt Nam . Ðây là một truyền thống đáng tôn trọng và cần được phát huy qua mọi thời đại. Nói cho đúng thì "đạo hiếu" không phải là một tôn giáo nhưng chỉ là một truyền thống, một tập tục mang tính tinh thần, một lối sống phù hợp với lương tri và luân lý của con người. Thảo kính cha mẹ cũng là một Giới luật mà chính Thiên Chúa dạy bảo con người phải tuân giữ: "ngươi hãy kính trọng cha mẹ ngươi, ngõ hầu ngày đời ngươi được kéo dài trên thưở đất mà Yavê Thiên Chúa của ngươi sắp ban cho ngươi" (Xh 20,12).

Việc tôn kính cha mẹ, ông bà tổ tiên là việc làm đẹp lòng Thiên Chúa. Ðó cũng là một trách nhiệm và là bổn phận của kẻ làm con. Sách Ðức Huấn ca đã đề cao công đức của các vị tiền bối. Các ngài là những người hiền đức và khôn ngoan, đã tạo dựng cơ nghiệp và truyền lại cho con cháu. Chúng ta là những người thừa hưởng những thành quả tốt đẹp của các bậc tiền nhân. Vì thế, chúng ta phải tỏ lòng biết ơn và nhớ đến công đức của các ngài. Cách thế tốt nhất để tỏ lòng biết ơn là cố gắng sống tốt lành và có ích cho đời. Không làm điều đáng chê trách và hổ danh. Không có một người cha người mẹ nào trên đời này lại không muốn cho con mình là những người có ích và sống tốt lành. Làm được điều đó là chúng ta đã giúp cho các ngài hoàn thành tâm nguyện và cũng là cách chúng ta báo hiếu cho các ngài vậy.

Chúng ta hãy ngược dòng thời gian trở về quá khứ để cùng nhau suy niệm một chút. Khi đạo Chúa được truyền vào quê hương Việt Nam , các nhà truyền giáo đã phải gian nan, cực khổ và hy sinh rất nhiều. Rồi các bậc tiền nhân của chúng ta, các vị anh hùng tử đạo Việt Nam đã dùng chính mạng sống mình để làm cho Tin mừng và lòng tin tưởng của mình vào Thiên Chúa. Các ngài đã coi cái chết nhẹ tựa lông hồng trước đặc ân được làm con Thiên Chúa. Ðược sống trong Giáo hội Việt Nam ngày nay, chúng ta phải biết nhớ đến công lao của các bậc tiền bối của chúng ta mà cố gắng sống đạo cho thật tốt, thật sốt sắng, làm cho đời sống đức tin của chúng ta không ngừng tinh tấn. Chúng ta hãy biết tự hào vì mình được ở trong Giáo hội Chúa, được làm con Chúa. Ðây là một hồng ân, một quà tặng vô giá mà cha ông chúng ta đã dùng chính sự sống của mình đổi lấy cho chúng ta. Rồi chính cha mẹ của chúng ta là những người thầy đầu tiên đã nuôi dưỡng niềm tin cho chúng ta.

Thiết nghĩ, tội bất hiếu với ông bà, cha mẹ là tội rất lớn và không có gì có thể che lấp được. Ai không thảo kính cha mẹ mình đừng mong là một người tốt trong xã hội và trong cuộc đời này. Thánh Phaolô đã dạy: "Kẻ làm con hãy vâng lời cha mẹ theo tinh thần của Chúa, vì đó là điều phải đạo" (Ep 6,1). Hãy ngắm nhìn cuộc đời của Chúa Giêsu để suy gẫm. 33 năm Ngài sống ở trần gian thì đã hết 30 năm Ngài âm thầm sống tuân phục Ðức Mẹ và Thánh Giuse tại làng quê Nazareth . Dù là Con Thiên Chúa, nhưng Ngài vẫn sống tùng phục cha mẹ trần thế của Ngài một cách trọn vẹn trong những điều hợp lẽ phải. Sách Ðức Huấn ca có nói: "Hãy hết lòng tôn trọng cha con, và đừng quên những cơn đau của mẹ. Hãy nhớ rằng, nhờ họ con được sinh ra, làm sao con báo đền được điều họ cho con" (Hc 7,27)

Có câu chuyện kể rằng: Có một người con trai đã lập gia đình riêng và đã có con. Nhưng vì là người con trai út trong gia đình nên anh phải lãnh trách nhiệm phụng dưỡng người cha già của mình trong chính căn nhà mà cha mẹ anh đã để lại cho anh. Vì cao niên tuổi tác, người cha già không còn điều khiển đôi tay theo ý muốn của mình được, nên ông thường đánh rơi và làm vỡ chén bát khi dùng bửa. Lâu ngày, hai vợ chồng không chịu nổi nữa, nên họ quyết định lấy một gáo dừa, cạo sạch làm chén cho cha mình dùng bữa. Ông già tội nghiệp cầm chén bằng gáo dừa mà nước mắt lưng tròng, nuốt cơm không nổi. Một hôm, hai vợ chồng có dịp ra tỉnh, khi họ trở về thì thấy đứa con trai của họ đang cặm cụi cạo sạch hai cái gáo dừa. Họ tưởng cha già của họ đã làm bể cái gáo dừa cũ rồi. Nhưng không phải. Bấy giờ, họ mới ngạc nhiên hỏi đứa con của mình xem nó cạo gáo dừa để làm gì. Cậu bé vô tư trả lời rằng: "Con làm chúng để mai này, khi cha mẹ già, con cho cha mẹ ăn cơm như cha mẹ đã cho ông nội đang dùng vậy". Bấy giờ, họ mới hối hận và không còn đối xử tệ bạc và vô ơn với người cha già đáng thương của họ nữa.

Bài Tin mừng hôm nay được trích trong bài ca Benedictus (hãy ca tụng Thiên Chúa) của ông Dacaria. Ông sung sướng hát lên bài ca tụng Thiên Chúa vì tổ tiên của ông được thừa hưởng lời hứa Thiên Chúa là: "Giải phóng ta khỏi tay địch thù, làm cho ta chẳng còn sợ hãi, để ta sống thánh thiện công chính trước nhan Người và phụng thờ Người suốt cả đời ta". Ðây là lời hứa ban thưởng Nước trời, ban sự sống vĩnh cho những ai trung thành, hết lòng tin tưởng và gắn bó với Thiên Chúa.

Kính nhớ ông bà tổ tiên hôm nay, chúng ta hãy quyết tâm chỉnh đốn đời sống của mình mỗi ngày cho xứng đáng hơn, mỗi ngày một tốt đẹp hơn. Chúng ta hãy quyết tâm xây dựng mình để trở một người thật hữu ích Giáo hội, cho xã hội và cho những người sống xung quanh chúng ta. Ðó là cách tốt nhất chúng ta bày tỏ lòng biết ơn, tôn kính tổ tiên và thảo hiếu với cha mẹ của chúng ta. Mỗi người hãy cố gắng xây đắp đời mình hôm nay và mãi mãi sao cho được "trọn bề nhân nghĩa với tổ tiên" theo đúng ý muốn của Thiên Chúa. Amen.